Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog

Het Vrije Volk maandag 9 Augustus 1948 voorpagina:

Loeiende Zuidwester kostte aan dertien mensen het leven. Nederlands zeiljacht verging met vijf man in het Kanaal (...) Bij het Kanaaleiland Guernsey verging een Nederlands zeiljacht, vermoedelijk bezit van een in Engeland woonachtige Nederlander. Van dit jacht werden bij het schrijven van dit bericht vijf personen vermist. Slechts één opvarende, de 54-jarige Nederlander N. Weiselmann, werd door de reddingsboot van het eiland uit zee opgepikt. Hij vertelde, dat hij met vijf anderen het jacht, de ,,Duenna”,  per bootje verlaten had. Het bootje was echter omgeslagen en van zijn mede-inzittenden had hij niets meer gezien. Onmiddellijk steeg een vliegtuig van Guernsey op, om de zee te verkennen. Ook de reddingsboot voer weer uit. Vermoedelijk echter zijn de vijf vermiste personen verdronken.

Nicolaas Wezelman kwam uit een grote familie van vissers en zeevarenden uit Urk en Den Helder. Hij was het vijfde kind in een gezin met 9 kinderen. Nicolaas werd stuurman op de grote vaart maar werd in 1913 afgekeurd voor militaire dienst vanwege een oogafwijking (hoornvliesuitzetting). Hij was in dienst bij de Koninklijke Hollandse Lloyd.

Hij trouwde in 1920 met Elisabeth Wilhelmina Schnijder. In 1921 werd hun enige kind geboren, een zoon eveneens Nicolaas geheten. Dit huwelijk liep uit op een scheiding in 1928. Zijn ex-vrouw probeerde via een deurwaarder de verschuldigde alimentatie te krijgen van de met de noorderzon vertrokken Wezelman, wat wel niet gelukt zal zijn want in 1929 werd de later in Kaapstad wonende Nicolaas persoonlijk failliet verklaard.

Sinds 1922 was Wezelman lid van de International Transport Workers Federation (ITWF) en sinds 1931 van de CPH. Begin 1937 was hij weer terug in Nederland, maar in 1938 vertrok hij samen met Antonius Rovers naar Spanje alwaar zij 22 februari via Agullana aankwamen in Figueras in het noorden van Spanje (voor deze reis zie Rovers). 13 maart stond hij op een lijst van het instructiebataljon in Albacete ten behoeve van het versterkingsbataljon van de XIde Brigada van de Brigadas Internationales. Op 18 oktober 1938 staat zijn naam op een lijst van zieken en gewonden die de volgende dag per trein via Perpignan naar Parijs reizen. 29 oktober 1938 staat hij weer ingeschreven in Rotterdam en is hij zijn Nederlandse nationaliteit kwijt vanwege Spaanse krijgsdienst. In 1939 zegde hij zijn CPN-lidmaatschap op vanwege een geschil over financiële hulp.

In 1940 woont Wezelman tijdelijk in Velsen en in de meidagen van 1940 komt hij via Antwerpen aan in Engeland als stuurman op het baggerschip “Novio Magus”. In Londen wordt hij als 1ste stuurman geplaatst op de Nederlandse vrachtvaarder “Perseus” dat op 13 maart 1941 in de Ierse Zee tot zinken wordt gebracht door een Heinkel-111 bommenwerper. De gehele bemanning kon worden gered. Hierna komt hij weer terug op de “Novio Magus” nu als hij gezagvoerder. Later ligt hij in het hospitaal in Fallmouth. In 1944 wordt Wezelman lid van de Engelse vrienden van de Sovjet-Unie. Op 3 december van dat zelfde jaar wordt in Falmouth zijn dochter Margareth geboren. Hij wordt pas op 4 april 1946 naar Nederland gerepatrieerd. Waarschijnlijk zo laat omdat hij geen Nederlandse nationaliteit meer had. Hij werkt bij de Eenheids Vakcentrale (EVC) en heeft een aandeel in een door deze organisatie in het voorjaar van 1947 georganiseerde havenstaking in Amsterdam. Hij schreef zich ook in voor 15 gulden voor de 2de obligatielening van het  CPN-dagblad De  Waarheid.

Het Vrije Volk  donderdag 12 augustus 1948  voorpagina;

Plannen om ,,Duenna” te bergen

De enige overlevende van het jacht Duenna, dat in het kanaal is vergaan, de 54-jarige Nederlander N. Wezelman, maakt thans plannen om het jacht te bergen. Toen de opvarenden van boord gingen in de vliegende storm, had volgens een Reuter-bericht, mevrouw Van den Broek, de eigenares, te kennen gegeven, dat iedere weduwe van een omgekomen lid van de bemanning 10.000 gulden zou krijgen en ieder van de kinderen 5.000. Indien Wezelman de schipbreuk zou overleven, moest hij het jacht zien te bergen en het verkopen. De laatste meent, dat het vaartuig weinig schade heeft geleden en ongeveer 200.000 gulden waard is. Vier van de vijf opvarenden zijn nog niet gevonden.

In verband met het verzoek tot her-naturalisatie van tien Spanjestrijders in maart 1954 rapporteerde het Ministerie van Justitie: ”Tijdens de reis van de zeesleper Atlantis van November ’51 tot October ’52  als stuurman heeft hij herhaaldelijk getracht de bemanning tot ontevredenheid aan te zetten; wegens zijn gedrag aan boord op 17 October ontslagen.” Pas december 1965 kreeg hij zijn Nederlanderschap terug. Tijdens deze her-naturalisatie heeft hij ook geprobeerd voor zijn dochter in Engeland de Nederlandse nationaliteit te verkrijgen, maar dit verzoek werd afgewezen. Tot 1971 woonde hij steeds in de Amsterdamse Rivierenbuurt en De Pijp als inwonende op diverse adressen, daarna verhuisde Wezelman naar Haarlem alwaar hij ook is overleden.