Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog

Jason Gurney, die van december 1936 tot juli 1937 in Spanje in de Internationale Brigades diende, maakt in zijn autobiografische boek “Crusade in Spain” melding van iemand die hij in de Brigades tegen was gekomen en op wie hij erg gesteld was, Jack Lemaans. Zeer waarschijnlijk is dit de fonetische weergave van Gurney van de naam van Johan Leemans in het Engels. Waarschijnlijk had hij de naam alleen maar gehoord en nooit gelezen. Zijn voornaam had Leemans mogelijk zelf wat verengelst, dat gebeurde wel vaker. 

“Jack was all of a piece” volgens Gurney, een man uit één stuk. Hij was geboren in Nederland, maar als kind naar de Verenigde Staten gegaan en daar was hij anarchist geworden en een “active revolutionairy in the American Wobblies” (the Industrial Workers of the World -IWW -, de leden werden in het algemeen aangeduid als Wobllies). Hij was daarbij regelmatig in elkaar geslagen en in de cel terecht gekomen, maar dat had zijn vertrouwen in de zaak niet doen verminderen. De Amerikaanse anarchisten probeerden een revolutie te veroorzaken door het plegen van sabotage. Veel van de verhalen die Leemans aan Gurney vertelde hadden te maken met het plaatsen van bommen, brandstichting en andere vormen van geweld. Maar Gurney besluit: “Jack himself was one the kindest, gentlest men I have ever known” (Jack zelf was een van de vriendelijkste, zachtmoedigste mannen die ik ooit ontmoet heb).

Op het moment dat de Burgeroorlog uitbrak was Leemans weer in Nederland en hij had het beneden zijn waardigheid gevonden om het geld dat bij elkaar gebracht was door de arbeidersklasse te spenderen aan zijn transport naar Spanje en daarom ging hij lopen. Volgens Gurney was hij toen ongeveer 60 jaar oud, maar volgens de gegevens van de Internationale Brigades zou hij 52 jaar zijn geweest. Hij was ingedeeld bij de XVde, de Abraham Lincoln Brigade. Hij had een schot in zijn borst gekregen aan het Jarama front. Een paar maanden later, op 12 juli 1937 werd hij volgens de gegevens uit het archief van de Internationale Brigades, afgekeurd. Hierna weigerde hij met de trein terug te gaan naar Holland en hij ging weer lopen. 

Verder is er over Leemans niets bekend.