Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog

Paul Vaars was 21 jaar oud toen hij voor de eerste keer naar Spanje ging om er te vechten. Hij ging eerder dan zijn oudere broer Frans maar hun geschiedenissen zijn nauw met elkaar verweven.

Paul raakte aan het front al heel snel behoorlijk zwaar gewond. Gustav – de man die in 1940 in Moskou de lijsten opmaakt van de Spanjestrijders- schrijft over hem dat hij zich aan het front een dappere soldaat betoonde en dat hij gedisciplineerd was. In de buurt van Zaragoza raakte hij gewond, hij ging terug naar het hoofdkwartier van de Internationale Brigade in Albacete maar “daar raakte hij gedemoraliseerd en deserteerde samen met een groep Nederlanders”.

Het verhaal wordt voor een deel overgenomen in het Volksdagblad van 7 april 1939 bij de thuiskomst van zijn oudere broer Frans. Onder de kop “Paul gaat naar Spanje terug!” schrijft het Volksdagblad:

Paul was net als Frans een lieveling van zijn troep, vrolijk en opgewekt. Hij werd zwaar gewond en kwam naar de basis der Internationale Brigade om verlof naar Nederland. Neerslachtig geworden door zijn verwonding maakte Paul de grootste fout van zijn leven, wachtte niet op zijn verlof en ging zonder toestemming naar Nederland. Paul kwam thuis, maar zoals begrijpelijk, eerlijk strijder als hij was, had hij onmiddellijk spijt van zijn onbezonnen daad. Dat was voor Frans voldoende om naar Spanje te gaan om de plaats van zijn broer te gaan innemen. Ook Paul toonde snel zijn werkelijke aard, hij ging terug naar Spanje. Wij raden U aan zich goed in te denken wat dat betekende, Paul riskeerde de ernstigste straffen omdat zijn anti-fascistisch bewustzijn hem zei dat hij zijn fout had goed te maken (..) De leiding der Internationale Brigade begreep de motieven van Paul en waardeerde het dat Paul 1000 km was komen reizen om zijn fout te herstellen. Hij kreeg geen straf en ging terug naar zijn eenheid waar hij weer samen kwam met zijn broer.

In de woorden van zijn neef, Frans Vaars jr:

Ze hebben nog net effe met elkaar gepraat en toen was Paul dood.