Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog

Op een winterse dag in de maand februari 1938 komen in het dorp Espolla - aan de voet van de Pyreneeën - 32 internationale vrijwilligers aan in Spanje. Eén van hen is Abraham Born. Enige dagen later zal hij zich voor zijn militaire opleiding in Albacete hebben bevonden - het hoofdkwartier van de Internationale Brigades - want op 3 maart van dat jaar staat hij op een lijst van rekruten bestemd als versterking van de XIde Internationale Brigade. Er wordt echter bij zijn naam vermeld dat hij is opgenomen in het hospitaal.

Tien dagen later vertrekken 640 interbrigadisten - waaronder Abraham Born - vanuit Albacete naar het front in het noordelijker gelegen Aragon waar de nationalistische troepen van Franco een groot offensief zijn begonnen. De republikeinse regeringstroepen met de Internationale Brigades in Aragon waren nog niet bekomen van de winterslag om Teruel en de Alfambra-vallei toen de rebellentroepen van generaal Franco op 7 maart 1938 aanvielen.

Aan de kant van de fascisten worden 160.000 man ingezet met  700 stukken geschut en ondersteund door 200 Duitse en Italiaanse tanks en 600 Duitse en Italiaanse gevechtsvliegtuigen en bommenwerpers. Na meer dan maand van zware aanvallen door de Franco-troepen en heroïsche achterhoedegevechten van de regeringstroepen zijn de fascisten 150 kilometer naar het oosten opgerukt en bereiken op 15 april de Middellandse zee. De Spaanse Republiek is in tweeën gedeeld, de Internationale Brigades zijn gedecimeerd, de manschappen gedemoraliseerd. De meeste overlevenden hebben zich teruggetrokken naar Catalonië. Ook Abraham Born hoort hierbij maar hij is wel gewond geraakt.

Enige tijd later - in de zomer van 1938 - wordt hij ingezet bij het Ebro-offensief, de laatste poging van de republikeinen om het tij te keren. Abraham Born maakt deel uit van het 41ste  bataljon, het eerste bataljon ‘Edgar André’ van de XIde Brigade. Waarschijnlijk is hij opgenomen in de Nederlandse compagnie ‘Zeven Provinciën’ onder commando van kapitein ‘Hollander Piet’ Laros.
Op 20 augustus – bij een tweede poging van de XIde, XIIIde en XVde Internationale Brigades om het strategisch gelegen stadje Gandesa te veroveren - raakt hij weer gewond. Later zal Abraham Born bezwijken aan zijn verwondingen.
Op een soldij-lijst voor de maand september van het 41ste  bataljon staat namelijk bij zijn naam in potlood genoteerd: ‘Muerto’ (overleden).

Wie was Abraham Born?
Hij was een Nederlander. Toen hij Spanje binnenkwam werd in de verzamelplaats voor nieuwe internationale vrijwilligers, het ’Castell de Sant Ferran’ in het Noord-Catalaanse Fiqueres, achter zijn naam genoteerd ‘Holandes’.
Van de meeste internationale vrijwilligers is de leeftijd en/of geboortedatum en/of huisadres of correspondentieadres wel bekend. Bij Abraham Born niets van dit al.
In de Nederlandse - gedigitaliseerde – archieven is er maar één persoon die in aanmerking kan komen: Abraham Cornelis Born uit Amsterdam.
Hij was de vijfde op rij in een gezin met acht kinderen en groeide op in Amsterdam-Oost. Na de lagere school werd hij leerling banketbakker, leerling handelsreiziger, magazijnbediende en vanaf 1930 kok op de wilde vaart. Toen Abraham Born in Spanje was liet een zwager hem inschrijven op diens adres op het Timorplein om Abrahams vertrek naar Spanje te verdoezelen.
Op zijn archiefkaart bij het Amsterdamse bevolkingsregister staat de laatste aantekening in Nederland:

“6Mrt40 afgev ingev art83 2e lid verm overleden”