Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog

Volgens het bevolkingsregister van Amsterdam was Klaas Jansen in 1910 verblijvend in Nederlands Oost-Indië bij de koloniale reserve. En volgens een onderzoek ingesteld door de Amsterdamse politie in 1938 zou hij daar tot 1922 zijn gebleven maar hij had ook een veroordeling aan zijn broek voor 'insubordinatie' en voor 'antimilitaristische propaganda'. Volgens het rapport zou hij in Spanje kapitein zijn geweest, gewond zijn geraakt en op ziekteverlof terug naar Nederland zijn gekomen. Jansen was al halverwege de veertig toen hij naar Spanje vertrok - een uitzonderlijk hoge leeftijd voor een Spanje vrijwilliger. Op verschillende documenten in het archief van de Internationale Brigade wordt vermeld dat hij bij een anti-tank batterij was ingedeeld, dat hij lid was van de SDAP ( Sociaaldemocratische Arbeiderspartij) en dat hij een betrouwbare en heel actieve kameraad was.

In de vermoedelijk begin 1938  verschenen brochure “Nederlanders strijden in Spanje tegen de vijanden der democratie” is het verhaal opgetekend van “ouwe Klaas”. Het moet wel haast zeker om Klaas Jansen gaan:

“Ouwe Klaas” is natuurlijk geen jong broekje. Dit als antwoord op de hetze der burger-pers die het altijd over de “ jongelingen” heeft , die zich “ het hoofd op hol “ laten maken …. enz.enz.
“Ouwe Klaas” is vijftig jaar. Zijn militaire opleiding kreeg hij in het Indische leger, waar hij opklom tot sergeant-majoor.
Een uitstekend militair, met een warm hart voor recht en rede. “Ouwe Klaas” deed jaren geleden mee aan de loon-beweging op de “Hertog Hendrik” en werd desweg naar Holland getransporteerd  met ontzegging van het recht om nog ooit bij de Nederlandse wapens te mogen dienen….
Hij is sociaal-democraat en een vriend van de eenheid. Wanneer hij in gesprek komt met een communist verklaart hij altijd: “Ik ben al van 1911 af in de beweging”, want Klaas wil het socialistische deel van de arbeidersbeweging niet gespleten zien. Sociaal-democraat en communist is voor hem practisch hetzelfde.
Hij is reeds practisch vanaf het begin van het uitbreken van de strijd in Spanje en gevoelt zich het best aan het front. Als “ouwe Klaas” niet aan het front is, voelt hij zich niet gelukkig, zeggen de jongens. En zo is het. Achter het front of in het hospitaal, is er geen land met hem te bezeilen. Dan heeft hij rust noch duur en deinst hij voor geen middel terug, om maar zo spoedig mogelijk weer naar de voorste linies terug te kunnen keren.
“Ouwe Klaas” lag in het hospitaal, zo wordt er van hem verteld. Hij had twee verwonde benen, gehavend door granaat splinters. Het ene been genas voorspoedig, doch bij de wond aan het andere been was waarschijnlijk infectie gekomen. Klaas foeterde de hele dag “ of hij er nog niet uit mocht “ doch kreeg natuurlijk geen kans. En die verdraaide wond wilde maar niet genezen…
Toen nam hij zijn toevlucht tot wat we een krijgslist zouden willen noemen. Als de dokter op de zaal kwam toonde hij hem … het goed genezende been, waar deze, in de drukte van het werk, natuurlijk geen erg in had. Zo slaagde Klaas er in, ontslagen te worden, vóór dat zijn wonden goed en wel genezen waren! Pas aan het front, waar hij natuurlijk niet voldoende “ mee” kon, werd zijn bedrog ontdekt …

Alleen tegen twee fascistische tanks.

“Ouwe Klaas” is ingedeeld bij het anti-tank geschut, een zeer verantwoordelijke post. Een anti-tank kanon wordt door vier man bediend en bevindt zich natuurlijk geregeld in de voorste linies. Het was tijdens het fascistische offensief in Aragon, en de gehele dag hadden de stellingen der regeringstroepen aan het zwaarste bombardement blootgestaan. Pas tegen de avond namen de aanvallen af, hoewel het artillerie-vuur onophoudelijk voortduurde. Afgemat en moe legden de regeringstroepen zich te slapen, zo ook de kameraden van Klaas, die de wacht had.
Het was tegen middernacht dat hij twee vijandelijke tanks bemerkte die op nachtelijke verkenning uit waren. Klaas blikte op zijn slapende makkers. Het leek hem zonde om hun verkwikkende rust te onderbreken…..
Zonder hulp in te roepen laadt hij zijn stuk. Hij vuurt en vuurt nóg eens. De eerste tank wordt in brand geschoten, de andere kantelt en blijft als een hulpeloze schildpad op de rug liggen.
Dan reinig Klaas zijn stuk, legt alles weer netjes op zijn plaats en gaat zijn maat wekken, winns beurt het is hem af te lossen.
Pas de volgende ochtend, als de Zweedse luitenant in de schemering de omtrekken der beide tanks ontdekt, worden zijn makkers het kunststukje gewaar dat “ouwe Klaas” in zijn eentje heeft klaargespeeld.
Een eervolle vermelding in de dag-order en een premie van enige honderden peseta’s belonen hem voor zijn doortastende optreden.

Van die “ouwe Klaas’en” kunnen ze er nog wat gebruiken in Spanje!

Over zijn verdere verblijf in Spanje is niets bekend maar volgens officier van Justitie van Dullemen te Amsterdam zou Jansen secretaris zijn geweest van politiek commissaris Zuidema ( pseudoniem van Jan Rik van Gilse). Van Dullemen schrijft op 31 juli 1939 aan de Minister van Justitie: 

Ik vraag mij af of het niet hoogst noodzakelijk is de voor de publieke rust uiterst gevaarlijke personen van Jan Hendrik van Gilse, alias "Zuidema", welke als " politiek-commissaris" in Spanje blijkbaar is opgetreden, diens Secretaris K.C.Jansen. "Hollander Piet"= Piet Verschure, den "kapitein" Jef Last en de "luitenants" Koopman en Scheurwater, als staatloze vreemdelingen uit ons land te doen zetten!

Van Dullemen weet dan blijkbaar nog niet dat Hollander Piet niet Piet Verschure maar Piet Laros was. Merkwaardig omdat diens naam al in talloze publicaties was verschenen.

Uit een schrijven van het Parket van de Procureur-Generaal te Leeuwarden aan het Ministerie van Justitie, gedateerd 15 mei 1939 blijkt dat Klaas Jansen  "die door zijn treden in Spaanschen krijgsdienst zijn Nederlanderschap heeft verloren" gedetineerd is in Veenhuizen. Een reden word niet vermeld. Over zijn dood in 1944 in Veenhuizen is niets bekend.