Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog

Op het moment dat Anton Mantjes naar Spanje vertrok, was de Republiek al sterk aan de verliezende hand. Binnen een maand na zijn aankomst sneuvelde hij aan de Ebro.

Anton Mantjes groeide op in een arme buurt van Zaandam, als één na oudste in een gezin van zes kinderen. Na vier jaar lagere school bracht hij driekwart jaar door in hetrooms-katholieke jongenshuis De Heibloem in Heythuysen, Noord-Limburg.

In 1933 duikt zijn naam op bij een communistische plakactie in Zaandam. Op de ochtend van 10 augustus werden door de politie ‘honderden biljetten gehaald van de openbare gebouwen en huizen, pas geplakt door de Communisten met Comm. Opschriften. (…) Na verwijdering biljetten trachtten andermaal de Comm.en te gaan plakken. Dit is door ons belet kunnen worden.’ De gedwarsboomde plakkers vluchtten in een schuur achter het huis van het gezin Mantjes op Franschepad 35, maar werden daar ‘met uitzondering van Mantjes’ weer weggejaagd. Vrijwel zeker is deze Mantjes de dan 18-jarige Anton.

Mantjes kwam op 12 augustus 1938 aan in Noord-Spanje, samen met de Zaandammer Teunis Olij. Nog geen maand later, op 8 september 1938, kwam hij om het leven.

Anton Mantjes kwam om bij de strijd om de Ebro, de laatste grote slag die het Republikeinse leger verloor. De Zaandamse brigadist Frans Oord, die in 1984 over zijn tijd bij de Brigades werd geïnterviewd, vertelde toen dat ‘Anton Mantjes, een rooms-katholieke jongen bij mij uit de straat’ bij de Ebro om het leven was gekomen. In het bevolkingsregister van Zaandam staat achter de naam van Anton Mantjes: ‘Volgens mededeling moeder in Spanje gesneuveld’.