Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog

Tot zijn dertiende jaar woonde Willem op het Prinseneiland in Amsterdam. Dit was één van de drie Westelijke Eilanden, een buurt met van oudsher fabrieken en pakhuizen en langs het water loodsen en scheepswerven. Zijn vader was stoker, oorspronkelijk in de scheepvaart. Willem kwam uit een groot gezin en had elf broers en zusters. De jongste zeven kinderen werden tussen 1918 en 1931 geboren. Vijf waren gehandicapt, twee stierven er binnen een paar maanden. Dit werd zijn vader waarschijnlijk teveel. In 1931 werd hij opgenomen in een psychiatrische inrichting in Heiloo waar hij hetzelfde jaar nog overleed. In 1931 werd Willem afgekeurd voor militaire dienst vanwege een smalle en onvolgroeide borstkas. Zijn moeder kon het na het overlijden van haar man niet alleen aan want tot zijn vertrek naar Spanje in mei 1938 woonde Willem met haar en de rest van het gezin in Asterdorp. Asterdorp in Amsterdam-Noord was een afgesloten buurtje met een door een Amsterdamse overheidsinstantie gecontroleerde bewoning.

Op 17 mei 1938 komt Willem Meijer aan in het Catalaanse bergdorpje Massanet. Een maand eerder is republikeins Spanje in tweeën gedeeld ten gevolge van het Aragonoffensief van de Franco-troepen. De Internationale Brigades zijn nu in Catalonië gelegerd en maken deel uit van het nieuwgevormde Ebro-leger. Willem is ingedeeld in de Nederlandse compagnie ‘De Zeven Provinciën’ onder leiding van kapitein “Hollander Piet” Laros. Deze compagnie is een onderdeel van het bataljon ‘Edgar André’ van de XIde Brigade. Alle vijf de Internationale Brigades worden ingezet bij het Ebro-offensief, de laatste poging in juli, augustus en september 1938 om het tij in het voordeel van de Spaanse Republiek te keren.

In het evaluatierapport opgemaakt door de Duitse Kominternfunctionaris Gustav Szinda in Moskou in 1940 beschrijft hij Willem als een goede soldaat, dapper en gedisciplineerd en vermeldt dat hij werd opgenomen in de Spaanse communistische partij. In oktober 1938 worden de Internationale Brigades opgeheven. Alle Nederlandse vrijwilligers die terug willen worden door de zaakgelastigde van de Nederlandse regering in Barcelona, Frans Schlosser, gerepatrieerd. Willem Meijer staat op de eerste “Lijst Schlosser” met 115 Nederlanders en komt na een half jaar in Spanje terug in Nederland.

Tijdens de Duitse bezetting woonde Willem Meijer in de Jordaan en werd gedwongen in Duitsland te werken. Op een ‘Transportliste - Abgabegebiet Niederlande – Abgabe-Dienststelle Gewestelijk Arbeidsbureau Amsterdam’ werd hij, samen met meer dan zestig andere Amsterdamse werklozen, vermeld om te gaan werken bij de ‘Junkers Flugzeug- und Motorenwerke A.G.’ in Dessau, ‘Tag der Abreise 8.10.42’. In 1943 was Willem Meijer getrouwd en weigerde weer terug te gaan naar Duitsland. Hij werd op 14 februari 1944 gearresteerd en opgesloten op het Amsterdamse hoofdbureau van politie en daarna in strafkamp ‘Erika’ in Ommen. Twee weken later werd hij als ‘Verspäteter Urlauber’ (verlate verlofganger) overgebracht naar kamp Amersfoort en kreeg daar het nummer 7553. Op 5 april van dat jaar werd Willem weer op transport gesteld naar de Junkers fabrieken.

In 1945 was Willem Meijer weer teruggekeerd uit Duitsland. In 1950 gingen Willem en zijn vrouw uit elkaar. Het was een huwelijk met treurigheid geweest. Twee dochters, geboren in 1944 en 1949 werden maar een paar maanden oud. In de jaren vijftig vertrok Willem Meijer naar Blaricum waar zijn moeder woonde. Daar overleed hij, één jaar na zijn moeder, in 1964.