Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog

Henk Moolenijzer groeide op als oudste zoon in een gezin met 7 kinderen in de Amsterdamse Jordaan. Ging na zes klassen lagere school werken en was onder andere loopjongen, stratenmaker, fabrieksarbeider, schilder, koetsier en zeeman. In 1929 werd hij opgeroepen voor de keuring voor militaire dienst maar kon als zeevarende op de betreffende datum niet aanwezig zijn. Werd later niet meer opgeroepen en Buitengewoon Dienstplichtig verklaard. (militieregister).Hij trouwde 13 maart 1935 met Cornelia van der Voort (geboren Utrecht 23 juni 1916). Op 20 september 1935 werd hun eerste kind geboren, eveneens Hendrik Willem genaamd.

Henk Moolenijzer werd waarschijnlijk door zijn ongeveer even oude neef  Leendert Moolenijzer geworven voor Spanje. Deze Leendert wordt op een lijst van de Centrale Inlichtingen Dienst (CID) uit 1939 vermeld als: ”communist; agent van de Gepeou; wordt verdacht van ronselen voor Spanje”.

Moolenijzer kwam mei 1937 aan in Spanje. Stond volgens een dagrapport  van de 11de Brigade van 8 juni 1937 op een “Liste des camarades Neerlandais” samen met 25 andere Nederlanders. Wordt vermeld op een vertrekstaat  dd.15 juni 1937 (naar opleidingskamp/kazerne/ hoofdkwartier/fronteenheid?) van de Internationale Brigades samen met 21 andere Nederlanders en 4 mannen met een andere nationaliteit als “Groupe Neerlandais”. Henk Moolenijzer wordt in de “Documentacion Roja”(Servicio Historico Militar/Archivo de la Guerra de Liberacion) vermeld als behorende tot de 11de Brigade. Echter omdat hij 26 juni 1937 alweer naar een hospitaal vertrok werd hem geen militaire uitrusting  verstrekt.

In een (summier) Franstalig medisch rapport van 7-8-37 wordt vermeld dat Moolenijzer Henk, Hollander, 27 jaar, handarbeider, 30-5-37 , II  brg.2.G.N. behandeld is geweest aan een knieblessure en diverse andere kwalen en na 3 weken lichte dienst aan het front, weer geschikt was voor frontdienst Compagnie Versterking.

Eind 1937 vertrok Henk Moolenijzer met een vrijgeleide van de Brigade Internacional en in het bezit van een vakbondskaart van de Spaanse vakbond U.C.T. naar Barcelona en verbleef in een kazerne van de B.I. Hij meldde zich aldaar samen met ene Willem Koster bij het Nederlandse Consulaat. In een brief van 15 december 1937 van de Vice-Consul aan het ministerie van Buitenlandse Zaken te ’s Gravenhage verklaart deze dat Moolenijzer hem verteld heeft dat hij in Alberique (prov.Valencia) in een gereedschappenfabriek gewerkt heeft. Hoewel de Vice-Consul veronderstelt dat Moolenijzer niet aan het front geweest is, is hij toch van mening dat deze zijn Nederlanderschap verloren heeft omdat de desbetreffende fabrieken in regeringshanden zijn om oorlogsmaterieel te fabriceren.

Henk Moolenijzer kreeg op het consulaat  een paspoort uitgereikt voor 1 maand, no.420909, en geldig voor een enkele reis naar Nederland met de plicht om zich daar bij de politie te melden. Henk Moolenijzer woonde hierna met zijn gezin in de Amsterdamse Hazenstraat. Op 23 april 1941 werd een dochter genaamd Catharina geboren.

Op 01 juli 1939 adviseerde de Officier van  Justitie van het Arrondissement Amsterdam aan de Procureur-Generaal van het Gerechtshof Amsterdam (No.280/I/A/1939) om Hendrik Willem Moolenijzer niet het Nederlanderschap te ontnemen  ‘…hij zou alleen maar en voortdurend werkzaam zijn geweest met het plaatsen van machine’s in beton, zou nimmer militaire kleeding hebben gedragen en nimmer aan het front zijn geweest.‘

Hij werd tijdens de bezetting in de Tweede Wereldoorlog als werkloze door het Gewestelijk Arbeidsbureau Amsterdam verplicht voor de Organisation Todt te gaan werken. Op 6 mei 1942 vertrok hij naar West-Frankrijk en werkte daar tot zijn verlof op 29 juli 1942 als grondwerker. Tijdens zijn verlof in Amsterdam meldde hij zich ziek en is daarna niet meer gedwongen tewerkgesteld geweest voor de Duitse bezetter (Gem.Arch.Amsterdam).

Na de oorlog woonde Moolenijzer in Amsterdam in de Woubruggestraat en Garstkamp.

Op 2 januari 1961 werd nog een zoon geboren, genaamd Johannes Cornelis.