Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog

Willem of Wilhelm Pieters werd in Duisburg geboren en zal daar als Wilhelm geregistreerd zijn. In de documenten van de Internationale Brigade wordt hij Willem genoemd. Hij was vroeg in Spanje, in december 1936 al en hij is lang gebleven, tot de terugtrekking van de Internationale Brigaden uit Spanje, eind 1938. Hoewel zijn naam voorkomt op een aantal documenten in het archief van de Internationale Brigaden is de informatie schaars. Hij was zeeman en werkte zowel in Duitsland als in Nederland. In Spanje diende hij bij de 14de Brigade en later bij de cavalerie van de 35ste Divisie. Volgens een schrijven van 15 februari 1937 in het archief van het Gezantschap Spanje zou hij zwaar gewond zijn geraakt maar van een verblijf in ziekenhuizen is niets bekend. Gustav laat weten dat hij hem niet persoonlijk heeft ontmoet maar dat hij volgens de kameraden van zijn eenheid een 'kameraadschappelijke en moedige' soldaat was. Hij verkreeg het lidmaatschap van de Spaanse Communistische Partij. Volgens een aantekening bij zijn vertrek uit Spanje, december 1938 was hij in Nederland lid van de communistische partij.

Een bericht in het Volksdagblad, krant van de Communistische Partij Nederland van december 1939 bevestigt dat hij zijn oude beroep weer heeft opgenomen. De kop luidt:

Een kras geval.

Oud-Spanjestrijder dienstdoend als milicien-matroos krijgt in zes weken geen soldij Hij weigerde daarna te werken

Dezer dagen stond voor de Zeekrijgsraad een oud-Spanje-strijder terecht, die als zeemilicien-matroos 2e klas diende op de hulpmijnenveger II bij IJmuiden. De betrokkene W. P. was het slachtoffer van een zeldzame bureaucratie, zo hier niet erger in het spel is.

Hij had gedurende zes weken geen salaris ontvangen en hij kon maar niet te weten komen wat hiervan de oorzaak was. Geen mens kon hem vertellen hoe het kwam en aan wie hij het ook vroeg, niemand kon het raadsel oplossen. Daar er echter ook geen verandering in deze toestand kwam, nam P. tenslotte andere maatregelen.

Toen het de zesde week weer hetzelfde liedje was, dat iedereen soldij kreeg behalve hij, weigerde hij verder enig werk te verrichten. Een bootsman, die hem vroeg om aan het roer te gaan staan antwoordde hij, dat hij er niet over prakkiseerde. Hij kreeg vervolgens bevel om bij de officier te komen, maar gaf ten antwoord, dat als iemand hem wenste te spreken, die maar naar hem toe moest komen.

P., die de communistische beginselen zou aanhangen, wenst absoluut niet als een principiële dienstweigeraar te worden beschouwd. Hij ging echter tot zijn handelwijze over, omdat hij geen andere weg zag om recht te verkrijgen, daar ledereen, ook de officier, hem met een kluitje in het riet stuurde.

De Fiscaal sprak als zijn mening uit, dat hij P. niet onsympathiek vond. Het kwam hem inderdaad onbegrijpelijk voor hoe zich een dergelijk geval heeft kunnen (...) Dat P. is gaan staken achtte hij echter niet te verontschuldigen. Hij wilde evenwel met de omstandigheden rekening houden, daar P. bovendien zich een goed militair had getoond.

Dit belette hem niet om zes weken gevangenisstraf te eisen, met aftrek van voorarrest. (P. heeft sinds 3 October in hechtenis verkeerd.)

De uitspraak luidde overeenkomstig de eis: zes weken gevangenisstraf.

Onzes inziens dient hier een ernstig onderzoek te worden gelast, zodat inderdaad de ware schuldige gestraft wordt. Deze oud strijder voor de Spaanse republiek is namelijk ten offer gevallen aan een rasbureaucraat, zo men niet moet veronderstellen, dat hier plagerij of kwaadwilligheid in het spel is.

Pieters moet al heel snel na de Duitse bezetting zijn gearresteerd. In 1940 zit hij in kamp Ravensbrück, een jaar later in kamp Sachsenhausen. De laatste aantekeningen zijn van juli 1943. Hij overleefde de concentratiekampen, maar pas in 1955 kreeg hij zijn Nederlanderschap terug.

In zijn eind 2022 vrijgegeven BVD dossier wordt gemeld dat hij voor de oorlog betrokken was bij sabotage acties in Nederland. Details daarover ontbreken. 

Hij zou in Antwerpen aangemonsterd hebben op een schip dat illegaal Joden naar Palestina bracht. Daar was hij bij aankomst gearresteerd. Ook hier ontbreken nadere details.