Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog

Volgens Cor Dekker is hij in december 1936 naar Spanje gegaan in gezelschap van ‘Johannes Nor’ – we mogen veronderstellen dat het om van Norren gaat. Hij was volgens Dekker 29 jaar, oud-marinier en afkomstig uit Den Helder. Gustav geeft hem een zeer gunstige beoordeling: een dappere man die tot sergeant werd bevorderd, twee maal gewond raakte en in 1938 werd opgenomen in de communistische partij van Spanje. Dat had verder overigens geen enkele praktische consequentie maar er ging wel een screening aan vooraf en lang niet alle Interbrigadisten werd de eer van toetreding tot de PCE verleend.  Volgens gegevens die we kregen van het Comité Spanje36-39 zou van Norren in Spanje gesneuveld zijn. Maar dat klopt niet want in 1948 wordt hij gerenaturaliseerd. Op dat moment woont hij weer in Den Helder en werkt als magazijnknecht.

In het Spaanse dagboek van Evert Ruivenkamp - dat in 2019 werd teruggevonden - speelt Johan van Norren een grote rol. Ze leren elkaar kennen op 13 mei 1938 in het instructiekamp in Vila Seca ( bij Tarragona) en trekken daarna weken met elkaar op. Joh noemt Ruivenkamp hem: 

14 mei 1938

Joh en Willi zijn bij mij in de hut gekomen. De hele ploeg kwam van de artilleriebasis. De heren liepen te sjouwen van belang met grote zakken en koffers. Joh had maar even twee burgerpakken bij zich.

Op 19 mei zijn ze verhuisd naar het dorpje Vilella Alta, aanzienlijk verder landinwaarts:

Vanmorgen na een goede gezonde slaap ben ik verhuisd. We liggen in het laatste huis van het dorp. Will en ik slapen naast elkaar op een rietmat. Wel hard maar niet koud. Reeds vroeg zijn we op stap gegaan met zijn drieën. Op zoek naar iets eetbaars. Wil de Lathouder, Joh van Norren en ik. Lang hoefden wij niet te zoeken. We vroegen eieren te koop. Zij hadden ze niet, zei men ons. Maar de buurman hing ook uit het raam en die nodigde ons uit binnen te komen. Hier heb- ben we lekker gegeten en van ons brood meegedeeld.

26 mei:

Onze groep wordt telkens kleiner. In Vila Seca waren we met negen man Hollanders, nu is het al geminimaliseerd tot vijf. Allereerst hebben we dan Joh van Norren. Onze kameraad, met onze, bedoel ik van Willi Rentmeister en mij. Een ontslagen marinier van de Nederlandse marine. Een grote donkere vent. Menige Spanjaard ziet hem voor een landgenoot aan. Menigmaal houdt hij ons dan bezig met zijn verhalen van Curaçao. Wellicht is er wat fantasie bij, maar dat nemen we graag op de koop toe.

17 juni:

Vandaag hebben we weer velddienst en schietoefeningen gehad. Joh wist weer de avond klein te krijgen met een van zijn verhalen uit de tijd van zijn mariniersloopbaan.
Deze keer liep het wel een beetje de spuigaten uit. Zij zaten daar in Willemstad lekker te ‘pilsen’ zonder een cent op zak. Toen het op betalen aankwam stelde een officier voor aan de heren om maar een vechtpartij te beginnen, dan zou hij wel de politie gaan waarschuwen, die dan op hun beurt de vechtenden uit de zaak zou slaan. We hebben erom gelachen maar helemaal geloofd, nee hoor. 

6 augustus: 

Joh ben ik ook kwijt. Gisteren bij het bombardement is hij getroffen door een splinter aan zijn hals. We lagen dicht bij elkaar. Rondom spatten de bommen uit el- kaar. Zo goed we konden drukten we ons tegen de grond aan. Tussen twee explosies door keek hij me aan, zei niets, maar aan de ogen konden we elkaar verstaan.
Het bewust zijn van de noodzaak maakt dat je niet gaat lopen. Het is bijna niet uit te houden. Rondom hoor ik de gewonden. Veel mannen vallen niet aan de bombardemen- ten in het veld, maar zoals Franz het typisch uitdrukte: ‘Am Ende des Tages sind die Nerven kaput und bist du fertig.’ Zelfde splinter die hem in de hals drong scheurde mijn jasje en verwondde licht mijn onderarm.

Volgens het BVD dossier van van Norren - eind 2022 vrijgegeven - werkte hij vanaf 1942 als magazijnbediende op de Rijksmachinewerf te Den Helder. Eind 1957 wordt zijn dossier afgesloten: 

“Betrokkene, die de indruk wekt een tevreden man te zijn, bemoeit zich in het geheel niet met politiek en is niet bij een vakorganisatie aangesloten. Hij bepaalt zich uitsluitend tot zijn werk en zijn gezin. Bij zijn superieuren en zijn collega’s staat hij als betrouwbaar bekend. “