Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog

De CID, de Centrale Inlichtingendienst, meldt in 1939 dat Gerrit Paarlberg propagandist was voor de CPN, en had gevochten in Spanje.

In "De eerste Beverwijkse slachtoffers van het fascisme"  vertelt schrijver Jan van der Linden over de tien Beverwijkers die naar Spanje gingen, waarvan er twee sneuvelden.  

Ze stonden in de Wijk bekend als ultra-links en werden geronseld door een plaatselijke communist, J.P. de Koning.  Dat ronselen bleek vooral te bestaan uit het aanbod van een treinkaartje Beverwijk- Parijs - vandaar uit gingen ze in georganiseerd verband verder naar Spanje. De meesten bleken geen cent op zak te hebben en konden zich een treinkaartje niet veroorloven.

Volgens Van der Linden is Paarlberg 'ondanks dat hij gehuwd was' op 11 mei 1937 naar Spanje vertrokken. Hij ging een iets andere weg dan de meeste Spanjegangers, van Parijs ging het naar Marseille en van daar per boot naar Barcelona en met de trein naar Albacete, waar zich het hoofdkwartier van de Internationale Brigade bevond. Die bootreis was niet zonder gevaar, met name Italiaanse boten patrouilleerden en voerden aanvallen uit, een andere Beverwijker, Theun Veenstra, is bij een dergelijke oversteek om het leven gekomen.

Paarlberg kreeg een korte militaire training in Madrigueras. In juni-juli 1937 vocht hij in de slag bij Brunete (Madrid) en raakte daar ernstig gewond. Hij wordt met naam en toenaam genoemd in het boekje dat Gerard Vanter (pseudoniem van Gerard van het Reve sr) in 1939 publiceerde over de Spanjegangers:

Toen later de strijd ontbrandde aan het front van Brunete waren er weer verscheidene Hollanders bijgekomen. Onder hen Gerrit Paarlberg. 'Dat was een oude', vertelt Herman van den Hamer, 'maar hij was met een vurige wil gekomen om het fascisme te bestrijden. Hij is een der besten geweest aan het front van Brunete. Hij was ziek maar hij wilde niet naar den dokter en maakte de aanvallen mee tot hij een schot in het been kreeg. Desondanks ging hij later toch nog weer als vrijwilliger naar voren, voor hij genezen was.....

Paarlberg had een groot schotwond  in zijn rechterbovenbeen en verbleef ruim zes maanden in verschillende ziekenhuizen. Half januari 1938 werd hij ontslagen maar niet meteen weer naar het front gestuurd.

In zijn Spaanse dagboek vertelt spanjestrijder Evert Ruivenkamp dat hij hem in mei 1938 leert kennen in het instructiekamp in Vila Seca ( bij Tarragona). Hij schrijft:

Verder hebben we nog Gerrit Paarlberg die een minder avontuurlijk leven achter de rug heeft. Ook hij hoort bij de ouderen. Als geheelonthouder uit Beverwijk is hij nu gemetamorfoseerd in een ‘Brigadist’ die niet vreemd is met de zoete dranken des lands en die eerlijk gezegd geen gezellige dronk over zich heeft. Wanneer hij te veel heeft te pakken, dan is hij vast niet gemakkelijk.

In de zomer van 1938 is hij aan het Ebro front en vecht daar nog enkele maanden mee tot de Internationale Brigaden worden ontbonden. Hij keert terug met het grote transport dat op 5 december 1938 in Nederland aankomt. Zoals alle Spanjegangers van dat transport is hij zijn nationaliteit kwijt. In november 1939 wordt zijn dochter Liselotte gebroen, januari 1944 verliest hij zijn vrouw Antje. In 1946 hertrouwt hij; zijn tweede vrouw heeft al een zoon. Deze schrijft over zijn stiefvader:

Het beroep van Gerrit toen hij naar Spanje vertrok, is mij niet bekend. In de oorlog is hij door de bezetter gedwongen in Duitsland te werk gesteld, waar dat was en wat hij daar moest doen is mij ook niet bekend. Toen de oorlog afgelopen was, is hij naar huis teruggekeerd. Nadat hij met mijn moeder getrouwd was is hij verhuisd naar Soest en werd daar agent en bezorger van De Waarheid. De populariteit van de krant daalde al spoedig en daarmee het aantal abonnees. De verdiensten werden dus ook minder en Gerrit moest een nevenbaantje zien te vinden. Dat werd het beheren van de fietsenstalling van de plaatselijke City bioscoop. Na enige jaren toen de krant en de bioscoop  ter ziele waren heeft hij tot hij dik in de zeventig was gewerkt bij Lindner. Dat was een bedrijf dat blik bedrukte met tekst en afbeeldingen waarvan dan later weer b.v. koekjestrommels en dat soort luxe verpakkingen gemaakt werden.