Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog

Joop Boode was een jongen uit de Amsterdamse Indische Buurt. De oudste in een gezin met zeven kinderen. Na de lagere school ging hij werken. Hij had diverse banen: bediende bij Albert Heijn, pakhuisknecht bij het Blauwhoedenveem, blikslager, huisschilder en later stukadoor en bouwvakker. Voor militaire dienst werd hij afgekeurd vanwege platvoeten.Hij trouwde op zijn twintigste en een jaar later werd een dochter geboren. Het gezin woonde toen in de aan de andere kant van het spoor gelegen Dapperbuurt.

Begin juli 1938 vertrekt Joop naar Parijs en meldt zich aan als vrijwilliger voor de anti-fascistische strijd in Spanje. Met een ploeg van ca. 30 Engelsen, Fransen en Scandinaviërs gaat het met een autobus naar Zuid-Frankrijk. 

Na het Nationalistische Aragon-offensief is het Republikeinse gebied halverwege april 1938 in tweeën gedeeld. De Internationale Brigades zijn nu geconcentreerd in Catalonië. Joop krijgt 15 juli een uniform en een militaire opleiding in Montblanc, vlakbij Tarragona, waar zich het trainingskamp van de 35ste divisie bevindt. Deze divisie bestaat uit drie Internationale  Brigades. Twee Engelsen komen bij de XVde Brigade, zes Polen bij de XIIIde Brigade. Een Oostenrijker, een Duitser, twee Zweden samen met de Nederlanders Aart Heemskerk, Jacobus Michaud, Henk Prins –bijnaam Prins Hendrik- en Joop Boode worden ingedeeld bij de XIde Brigade.

Joop Boode maakt deel uit van de Nederlandse compagnie “Zeven Provinciën” bij het begin van het Republikeinse Ebro-offensief op 25 juli 1938. Vier dagen later wordt Joop door de luchtdruk van een ontploffende vijandelijke vliegtuigbom omvergeblazen. Met breuken in zijn rechterarm en –hand belandt Joop in het hospitaal van Santa Coloma de Gramenet, een voorstad van Barcelona.

Om de Engelsen en Fransen gunstig te stemmen belooft de Spaanse premier Negrin op 21 september 1938 in een vergadering van de Volkenbond in Genève dat de Internationale Brigades zullen worden opgeheven. Na een afscheidsparade in Barcelona in oktober gaan veel internationale vrijwilligers in de loop van november en december naar huis. Joop Boode staat op door de Nederlandse Legatie in Barcelona op 25 november1938 opgestelde “Laissez-Passer” lijsten met te repatriëren Nederlandse vrijwilligers.* In de kustplaats Calella krijgen ze burgerkleding. In de avond van 5 december komen ze aan op het station van Roosendaal.

Joop Boode was zijn Nederlandse nationaliteit kwijt en woonde weer in de Dapperbuurt. In 1940 werd een tweede dochter geboren en pas in 1967 krijgt hij zijn Nederlanderschap weer terug.

De minister-president van de Spaanse Volksfrontregering Juan Negrin had als blijk van goede wil richting Groot-Brittannië en Frankrijk op 21 september 1938 in de Volkenbond te Geneve aangekondigd de buitenlandse vrijwilligers in Spanje naar huis te sturen. Dus na het opheffen van de Internationale Brigades en een afscheidsparade in Barcelona in oktober 1938 werd door Schlosser op 25 november 1938 een Laissez-Passer opgemaakt met Nederlandse Internationale Brigadisten, de zogenaamde “Lijst Schlosser”*. 115 Nederlanders gingen als één groep onder begeleiding van vertegenwoordigers van de Nederlandse regering in Frankrijk met de trein terug naar Nederland alwaar ze op 5 december in Roosendaal aankwamen. Al deze Internationale Brigadisten zouden in principe hun Nederlands Staatsburgerschap kwijtraken.
*De Duitser Franz Schlosser was op het einde van de Spaanse Burgeroorlog als viceconsul de laatste gevolmachtigde van de Nederlandse regering bij de Spaanse Republiek in Barcelona.

Of hij tijdens de Duitse bezetting verzetswerk heeft gedaan is niet bekend.
Ook is hij – in tegenstelling tot honderdduizenden Nederlandse arbeiders – niet in Duitsland te werk gesteld. Wel werd hij in 1943 en 1944 opgepakt voor zwarthandel en diefstal. Misschien dat hij met deze werkzaamheden zijn gezin in barre tijden in leven moest houden.
Na de Tweede Wereldoorlog werd Joop Boode lid van de ABWB (Algemene Bond van Werkers in de Bouwnijverheid) aangesloten bij de EVC (Eenheidsvakcentrale) een aan de CPN gelieerd vakverbond. Ook was hij lid van de Vereniging Nederland-USSR. Hoewel zijn vader en stiefmoeder lid van de CPN waren was hij zelf niet politiek actief.