Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog

Henk Fries werd geboren in een gezin met 16 kinderen, na de geboorte van Hendrik stierven nog twee kinderen zodat hij de jongste zoon was in dit gezin. De gezinskaart vermeldt dat hij op tienjarige leeftijd, in 1922 dus, naar het gesticht Sint Jozef te Roermond werd gestuurd. De reden daarvan is niet vermeld. In 1935 was hij terug in Delft. Henk vertrekt begin 1938 naar Spanje.

Op een in het Frans gestelde beoordelingslijst van de Internationale Brigade wordt hij een goede, betrouwbare kameraad genoemd, volgens hetzelfde document zou hij begin 1937 tot de CPN zijn toegetreden.

De inlichtingendienst Delft heeft op 6 december 1938 - een dag dus nadat een grote groep  vrijwilligers uit Spanje was teruggekomen - een anonieme melding gehad dat Henk Fries "als vrijwilliger zou hebben dienst gedaan in het Roode Leger in Spanje."  Bij een eerste verhoor ontkent Fries dat hij in Spanje is geweest. Er vindt een tweede verhoor plaats op 7 januari 1939. Kennelijk is Fries dan van gedachten veranderd en bevestigt hij dat hij in Spanje heeft gevochten. Van dat verhoor is een verslag: 

"Omstreeks 15 of 16 januari 1938 heb ik mij naar Parijs gegeven ten einde vandaar verder te gaan naar Spanje. Mijn doel was, omdat ik anti-fascist ben, dienst te nemen in het leger van de Wettige Spaansche Regeering."

Fries heeft er kennelijk op aangedrongen dat deze term: het leger van de wettige Spaanse regering werd gebruikt. Daarop volgt een beschrijving van zijn reis naar Spanje, in gezelschap van een groep internationale vrijwilligers. Ze hebben gewoon per trein en per bus naar Albacete kunnen reizen, en vandaar wordt hij overgebracht naar Valencia:

waar ik ingedeeld werd bij de 14-de batterij afweergeschut. Mijn salaris bedroeg 310 peseta's per maand en daarna het dubbele. Mijn commandant was een Russisch Officier. Ik heb bij herhaling deelgenomen aan gevechten tegen vliegtuigen van het Franco bewind. Van Valencia ben ik ook gestuurd naar het Aragon-front, waar ik eveneens dienst deed bij het lucht-afweer geschut. ( ...) Bij de terugtocht van onze battery aan het Aragon-front werd ik door een granaatscherf aan mijn linkerkuit gewond. Dientengevolge moet ik eerstdaags in het ziekenhuis te Leiden worden geopereerd, daar granaatsplinters uit dat been verwijderd moeten worden. Ik ben toen verpleegd worden in een hospitaal te Sitges, in welk hospitaal ik 3 weken verbleef. Na verloop van anderhalve maand was ik weer terug aan het Ebro-front, waar ik weer dienst deed bij het afweergeschut. Toen ik drie weken aan het front was, het was toen einde juli 1938, werd ik gewond aan mijn rechteroog. Ik werd dientengevolge opgenomen in een hospitaal te Barcelona, waar ik tot eind augustus 1938 verbleef. Vandaar werd ik gestuurd naar het Levant-front, waar ik wederom bij het luchtafweer-geschut werd ingedeeld, en waar ik verbleef tot half September 1938. Vandaar ben ik via Barcelona en Olot naar Parijs gegaan. Vanuit Olot ben ik per hospitaaltrein tot Parijs gereisd. Van Parijs ben ik direct doorgereisd naar Holland.

Fries vermeldt nog waar hij de afgelopen maanden is verbleven maar weigert enige informatie te verschaffen over mensen die hem geholpen zouden kunnen hebben:

"k merk U hier bij op, dat ik eigener beweging naar Spanje ben gegaan en daartoe geen hulp of inlichtingen van anderen heb gevraagd. Mijn reis naar Spanje heb ik uit eigen zak betaald. Na voorlezing volhardt hij en teekent in concept.

Er is hem - zoals dat in alle verhoren gebeurt - ook gevraagd naar mensen die hij in Spanje heeft ontmoet. Ook op dit punt weigert hij duidelijk zijn medewerking, met twee uitzonderingen: hij vertelt over Piet van Etten uit Delft die in Spanje is gesneuveld en over Jan Deutekom, ook uit Delft, die door de troepen van Franco is gevangen genomen.  Jan wilde met hem mee naar Spanje, hij had het hem afgeraden omdat hij pas 17 jaar was - maar Jan was toch gegaan.

De naam van Fries komt nog eenmaal terug in de archieven van de BVD, in 1954 bij het antecedentenonderzoek naar Nederlanders die hun nationaliteit hebben verloren, maar het vermeldt niets over zijn verdere levensloop. In 1959 kreeg hij zijn Nederlanderschap terug. Over het verdere leven van Henk Fries vonden wij geen gegevens.