Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog

Op 20 december 1938 sturen drie Heerlense Spanjestrijders een ingezonden brief aan het Volksdagblad, de krant van de Communistische Partij Nederland. Ze zijn, zoals ze schrijven, 'zo juist uit Spanje teruggekeerd' en 'graag hadden wij van onze gevoelens in een openbare vergadering blijk gegeven. Maar daar we voorlopig als zogenaamde "stateloze" zijn teruggekeerd, werd ons dat onmogelijk gemaakt". De voorlopige status zal al snel een definitieve worden, alle Spanjestrijders die via de officiële weg eind 1938 naar Nederland zijn teruggekeerd, raken hun nationaliteit definitief kwijt.

De schrijvers vervolgen hun brief:

'Wij, die in de loopgraven hebben gelegen, samen met Spaanse socialisten, katholieken, anarchisten en communisten, wij allen hadden daar slechts één vijand, die door de vereniging van alle volkskrachten verslagen moet worden! Wij zijn niet van mening, dat onze taak nu geëindigd is. Wij hebben tegenover onze Spaanse kameraden de verplichting op ons genomen, om ook hier in Nederland de zo noodzakelijke eenheid tot stand te brengen. Want slechts daardoor en door niets anders kunnen wij ook hier het fascisme tot de terugtocht dwingen. Moeten wij hier in Nederland niet ook kampen tegen één en denzelfden vijand, het fascisme, de filiaalhouder van Hitler? Laten wij aan de daden van de Franco-lieden denken, die in Spanje op de meest gruwelijke wijze niet slechts alles vernietigen, wat vooruitstrevend is, maar vooral de vrouwen en kinderen aan de moorddadige bombardementen blootstelt. Daarom doen wij een beroep op alle vooruitstrevende mensen in Nederland: Sluit U aaneen! En vooral, steunt het Spaanse volk!'

Ondertekend door E. Kasimir, W. Bouman en J. van Delft

De spelling van zijn naam roept wat vragen op. In het bevolkingsregister staat hij als Kasemier, in een document uit het archief van de Internationale Brigade heet hij Engbert Kasimir en wordt gemeld dat hij deel uitmaakte van de 11de brigade en op 10 juli 1937 gewond raakte. Volgens de Centrale Inlichtingendienst was Engelbert Kasemier in 1935 kandidaat voor de CPN bij de gemeenteraadsverkiezingen. Over zijn verblijf in Spanje is verder weinig bekend. Gustav geeft hem een gemengde beoordeling, hij vindt hem aan de ene kant een goed soldaat die aan het front altijd zijn plicht heeft gedaan maar hij noemt hem ook 'een ongeduldig mens' met weinig politieke belangstelling.

Dat moet een van de vele foute inschattingen van Gustav zijn geweest. Kasemier gaat na de Duitse bezetting van Nederland in Limburg al snel in het verzet, hij maakt deel uit van de groep rond oud-spanjestrijder Potze. Hij wordt opgepakt en komt in het beruchte concentratiekamp Neuengamme terecht.

De Binnenlandse Veiligheidsdienst hield Kasemier na de oorlog in de gaten. Hij was actief in de Eenheids Vakcentrale en in de CPN-afdeling Heerlen. Verschillende malen raakte hij in conflict met andersdenkenden in beide organisaties. In 1950 viel hij in ongenade bij de CPN. Men verdacht hem van ‘bourgeoisie’, zo schrijft de BVD. In 1954 dacht de EVC dat Kasemier contacten met de Binnenlandse Veiligheidsdienst onderhield. In 1958 had hij kritiek op CPN-leider Paul de Groot. Toch zijn er geen aanwijzingen dat hij daadwerkelijk meeging met de afsplitsingen van de Vakcentrale of de  Partij in deze jaren. In 1968 colporteerde hij nog trouw voor de CPN, hij klaagde wel steeds over de werklast. Een collega in de afdeling was van mening dat ‘er zoveel asociale elementen in de CPN zitten waarmee je moeilijk langs de deur kunt gaan.’ Informanten van de BVD noemden Kasemier ‘geslepen, vals en gemeen’ en meldden dat hij een relatie onderhield met zijn hospita.