Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog

De ouders van Denijs waren de los werkman Dirk van Roijen en Sophia van der Linden. Het was een communistisch gezin met vier jongens en een meisje. Vader Dirk overleed toen Denijs 11 jaar was.

De Centrale Inlichtingendienst (CID) ziet Denijs van Roijen als een vooraanstaand communist die mede leiding geeft aan de afdeling Leiden van de Communistisch Partij Holland. Hij is secretaris van de Communistische Jeugdbond (CJB) van deze afdeling.

De politie van Leiden laat op 24 augustus 1937 weten dat uit die stad enige jongemannen naar Spanje zijn vertrokken, waaronder Dirk Cornet en Denijs van Rooijen:

‘beiden staan evenals hun ouders bij mijne administratie als communist bekend. De ouders wenschen geen inlichtingen te verstrekken omtrent de verblijfplaats van hun zoons’.

Dirk Cornet en Denijs van Rooijen waren neven. Dirk Cornet sneuvelde in Spanje. 

Vanaf maart 1937  tot december 1938 maakt Denijs deel uit van de XIde Brigade van de Internationale Brigade. Hij wordt beschreven als zeer moedig en voorbeeldig. Hij mengt zich zeer actief in het politieke leven van het bataljon. Al vrij snel wordt hij bevorderd tot ‘cabo’.

Als eind 1938 het besluit gevallen is om de Internationale Brigaden terug te trekken, wordt het gros van de Nederlanders verzameld in een kamp even ten noorden van Barcelona. Na de uitputtende veldslagen rond de Ebro-rivier is het in het kamp vooral een kwestie van afwachten  en verveling. De  organisatie van de terugreis naar Nederland is in handen van de Nederlandse regering maar er blijken voortdurend problemen te zijn met de Franse autoriteiten.  Op 30 november sturen Piet Laros ( 'Hollander Piet' ), Teun Blok en Denijs van Roijen een brief aan Patijn, Minister van Buitenlandse Zaken, met het verzoek een spoedige doorreis door Frankrijk te bevorderen.  Zij schrijven: "Nu de Spaanse regering ten enen male het besluit heeft gevat ons terug te trekken verwachten wij uwe medewerking en hulp ter bespoediging hiervan. Dit temeer daar wij weten dat de tijd welke wij nu nog in Spanje door brengen de nood van de Spaanse bevolking onnodig vergroot."

Op 3 december kan het konvooi  van rond de 120 Nederlanders vertrekken, op 5 december komen ze in Nederland aan. In Roosendaal wordt ze medegedeeld dat ze de Nederlandse nationaliteit  hebben verloren; wat ze uit Spanje hebben meegenomen, moet worden ingeleverd. Een enkeling slaagt erin  de dankbrieven die ze van de Spaanse Republiek hebben gekregen mee te smokkelen.

Terug in Nederland is Denijs dus stateloos. Dat belet hem niet om in Leiden en Rotterdam in verzet te gaan tegen de Duitse bezetter. Op 25 juni 1941 wordt hij gearresteerd, samen met Spanjestrijder Jan Huisman;  hun beider namen stonden op de CID-lijst van subversieve elementen die in Duitse handen was gekomen. De Leidse commissaris van politie laat de Duitse bezetters nog ten overvloede weten dat ze " in Spanien an kommunistische Seite gekåmpft haben" . Via de kampen in Schoorl en Amersfoort belandt Denijs in Neuengamme. Het is op zich al een wonder dat hij al deze jaren van concentratiekamp heeft weten te overleven maar zijn leven eindigt door en door tragisch. Eind april, begin mei 1945 wordt Denijs van Roijen samen met de andere overlevenden van dit concentratiekamp naar twee in Lübeck liggende schepen overgebracht. De geallieerden gaan uit van de verkeerde veronderstelling dat de schepen - waaronder het luxe passagiersschip Cap Arcona - gebruikt worden door het Duitse leger om te vluchten. Geallieerde vliegtuigen brengen de schepen op 3 mei 1945 tot zinken. Denijs is een van de ongeveer 7000 slachtoffers die dit niet overleefden.

Zijn naam staat vermeld in Gedenkboek 34 van de Oorlogsgravenstichting.

In het Jaarboek van de Vereniging Oud Leiden verscheen in 1946 het volgende In Memoriam: 

DENIJS VAN ROYEN, geboren 18 Jan. I9II, was reeds op 18-jarigen leeftijd lid van een Socialistische Jeugdorganisatie.
Na de Ambachtsschool en ,Mathesis" te hebben doorloopen, kwam hij als leerling-monteur bij de Stedelijke Lichtfabrieken.
Ofschoon hij een bekwaam vakarbeider bleek te zijn, kreeg hij op 23-jarigen leeftijd niet zijn aanstelling, vanwege zijn actieve deelneming aan het Socialistische Propagandawerk. Dit ontmoedigde hem niet, doch versterkte hem nog meer in zijn overtuiging en hij werd een actieve functionaris van de Communistische Partij.
In 1937 ging hij, tijdens den Burgeroorlog, naar Spanje en maakte deel uit van de Internationale Brigade. Toen hij in December I938 terugkwam naar Holland, had hij zijn Nederlanderschap verloren. Kort na de bezetting door de Duitschers in Mei 1940 kreeg hij een belangrijke opdracht in Rotterdam voor het illegale werk van de Communistische Partij. In Juni 1941 was hij eenige dagen thuis, toen hij, met een aantal anderen, gearresteerd werd. Zeer waarschijnlijk behoorde hij tot de slachtoffers
van de ,Cap Arcana", die kort voor de Bevrijding met duizenden gevangenen, waaronder zeer vele Nederlanders uit het concentratiekamp ,Neuengamme" tot zinken is gebracht.