Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog

Van vader Scheerboom is alleen bekend dat hij al in 1914 is overleden. Moeder was van Duitse afkomst. Zij was een zeer gelovige Rooms-katholieke vrouw, zoals blijkt uit de brieven die ze Herman schreef toen hij in Spanje gevangen zat. Na de lagere school ging Herman werken als los arbeider en bakkersknecht, maar zoals zovelen raakte hij al jong werkeloos. Hij bracht veel tijd door in de leeszaal van de Openbare Bibliotheek. Ook kwam hij vaak op het Frederiksplein waar hij in contact kwam met andere jonge werkelozen. Hij werd lid van de Communistische Jeugdbond.

Toen in Spanje de strijd was losgebarsten, besloot Herman met zijn vriend Jacob Hamersma naar Spanje te gaan om te helpen bij het verdedigen van de Spaanse Republiek. In de zomer van 1937 liftten ze naar Parijs, waar ze zich konden melden. De vrijwilligers werden per trein vervoerd naar Perpignan. Vandaar trokken ze te voet en in het donker over de Pyreneeën.  Een erg gevaarlijke reis waarbij soms mensen in het ravijn stortten.

Hij kreeg een militaire training van twee weken in Pozzo Rubio, waarna hij als soldaat werd ingedeeld bij de Thälmann-brigade. Hij nam deel aan gevechten in Quinto, Belchite, de Ebro en Toralba. In januari 1938 raakte hij gewond aan het front van Teruel. Een kameraad naast hem werd gedood. Herman werd in zijn hoofd geraakt, maar omdat hij een dikke muts op had, was het schot niet dodelijk. Hij werd vervoerd naar het militaire hospitaal in Benicasim. Hij herstelde maar zou wel zijn leven lang een scherf in zijn hoofd houden.

Toen hij weer terug was aan het front, verdwaalde hij in de chaos en werd op 2 april 1938 gevangen genomen door de Franco-troepen in Villalba. Zijn medestrijder Auke de Vries sneuvelde. Hij verbleef enige tijd in het interneringskamp San Pedro de Cardeña bij Burgos, waar de gevangenen zeer slecht behandeld werden. Gelukkig werd hij overgeplaatst naar Belchite, waar de gevangenen moesten werken in de steengroeve. Ook daar was de behandeling niet geweldig, maar het was in elk geval beter om bezig te zijn dan de hele dag niets doen.

Na Belchite volgde nog het kamp Miranda de Ebro, waar het eten beter was en Herman een nieuw kunstgebit kreeg. In haar brieven via het Rode Kruis smeekte zijn moeder hem met een pastoor te gaan praten en vergeving te vragen. De oorlog in Spanje was inmiddels beëindigd, de meeste vrijwilligers waren teruggekeerd. Nederland was bezet en deed niets om de krijgsgevangenen vrij te krijgen.

Pas in juli 1943 werd er door bemiddeling van de Luxemburgse ambassadeur toestemming verleend aan de Nederlanders om via Madrid en Lissabon naar Londen te reizen. In Engeland aangekomen, meldde Herman zich vrijwillig bij de Prinses Irene Brigade. In 1944 kwam hij via Normandië en veel zware gevechten terug in Nederland.

Na de bevrijding leert hij in Den Haag Annie Remmerswaal kennen en trouwt in 1945 met haar. Ze gaan in Amsterdam wonen, waar Herman in dienst treedt als bewaker bij de Nederlandsche Bank. De directie is op de hoogte van zijn “Spaanse” verleden, maar  er wordt nooit meer over gepraat. Zijn vrouw noch zijn kinderen, een zoon en een dochter, heeft hem er ooit over gehoord.

Herman blijft bij de Bank werken en bekleedt er verschillende functies, hoofd beveiligingsdienst, postkamer en een foto-afdeling. In 1977 wordt hij gepensioneerd.

Pas als hij in 1986 reportages ziet van de vijftigjarige herdenking van de Spaanse Burgeroorlog waaraan veel Nederlanders deelnemen, neemt hij contact op met de organisatie. Hij vertelt zijn hele geschiedenis en bezoekt vanaf dat moment alle bijeenkomsten. Hij maakt met zijn vrouw verschillende reizen mee naar herdenkingen in Spanje. Naar mate er steeds meer oud-Brigadisten overlijden, komt Herman Scheerboom naar voren als een van de weinigen die nog kunnen deelnemen.

In 1996 hoort hij bij de Nederlanders die in de Cortes in Madrid het Spaanse staatsburgerschap krijgt aangeboden. Pas in 2009 kon hij ook werkelijk dit aanbod aannemen, nadat het was toegestaan om een dubbele nationaliteit te hebben.  De laatste reis naar Spanje maakte hij in 2006. Tijdens zijn bezoeken aan Spanje maakt hij veel foto’s en ook veel vrienden. Ook wordt hij veelvuldig gefilmd en geïnterviewd.

In 2010 organiseert hij een vakantiereisje met zijn inmiddels in een zorginstelling opgenomen vrouw. Twee dagen na terugkeer overlijdt hij volkomen onverwacht op de leeftijd van 98 jaar. Omdat hij vermoedt dat de medische wetenschap belangstelling heeft voor iemand met een scherf in zijn hoofd, heeft hij zijn lichaam ter beschikking gesteld.

Om hem toch te herdenken organiseert de Commissie Spanje 1936-1939 een herdenkingsbijeenkomst voor hem, waarbij ook enkele Spaanse vrienden en de consul van Spanje aanwezig zijn.