Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog

Marinus is geboren in Rotterdam op 17 maart 1915. Zijn ouders, Martinus Josephus Zijlmans, los werkman, en Jacoba van Zevenbergen zijn kort daarvoor in 1913 getrouwd. In totaal krijgen ze zeven kinderen, twee meisjes en vijf jongens. Marinus is de op een na oudste en de oudste zoon.

Marinus zou van beroep glasslijper zijn. Hij trouwt in 1935 met de dan 17-jarige Antje Metje Snoek. Het huwelijk lijkt een “moetje” want krap vier maanden na de huwelijksdatum wordt het eerste kind, een zoon, geboren. Een jaar later wordt het tweede kind geboren, een dochter. Maar nog een jaar later op 26 november 1937 wordt het huwelijk formeel ontbonden.

In mei 1938 gaat hij naar Spanje waar hij de 24ste aankomt via Massenet in een groep van 32 vrijwilligers. Tot die groep horen naast Marinus nog 3 Nederlanders: Piet Maliepaard, Leendert Verbrugge en Hendrik Zwerver. Ze worden ingedeeld in de 11de Internationale Brigade. Szinda is, zoals wel vaker het geval is wat betreft Nederlanders, niet erg te spreken over Marinus. Hij zou zich drukken voor de frontdiensten, werd ingezet als koerier maar was als zodanig niet erg betrouwbaar. Politiek interesseerde hem niet zo, en wist hij ook niet veel van. Hij was leugenachtig en dronk te veel. Er is ook nog een apart advies over zijn eventuele toelating tot de Spaanse Communistische Partij; daar komt hij niet voor in aanmerking, omdat hij geen lid was van de CPN. Daarnaast zou hij zelf aangegeven hebben in Nederland lid te zijn geweest van een antifascistische organisatie die trotskistisch georiënteerd zou zijn, en dat was natuurlijk sowieso geen aanbeveling.

De naam Zijlmans komt nog voor op een lijst van Nederlanders, die als vermist waren opgegeven en waarvan werd aangenomen dat ze bij het Ebro-offensief krijgsgevangen waren gemaakt. Voor twee van hen, Herman Scheerboom en Adriaan Thomas, klopte dat, zij kwamen in het concentratiekamp San Pedro de Cardeña terecht en later in een kamp bij Belchite. Drie anderen zijn bij het offensief gesneuveld. De resterende vier, inclusief Zijlmans, staan allen op de zogenaamde Schlosser-lijst, de lijst met Nederlanders die met een speciaal transport van Spanje naar Nederland zijn vervoerd. Hij kwam dus op 5 december 1938 in Amsterdam aan. Hij verliest zijn Nederlanderschap.

Op 10 januari 1938 staat op zijn persoonskaart vermeld dat hij weer in Rotterdam woont op de Wolphaertsstraat. In 1939 verhuist hij naar Norg in Drenthe, om in november 1945 weer terug te keren naar Rotterdam. In 1956 trouwt hij met Jeanette de Jong. Ze krijgen in 1957 een kind dat echter levenloos wordt geboren. Hij overlijdt in 1964.

Na de oorlog houdt de BVD hem in de gaten, waarschijnlijk omdat hij in Spanje bij de Internationale Brigades heeft gediend.

Volgens de BVD staat hij ongunstig bekend, hij leidt een zwervend bestaan en hij heeft zich schuldig gemaakt aan verschillende misdrijven: diefstal, verduistering, valsheid in geschrifte en bigamie. In totaal gaat het om 6 veroordelingen tussen 1937 en 1951. In 1952 zit hij in de strafgevangenis in ’s-Hertogenbosch.

Van januari 1947 tot augustus 1949 zit hij in een D.P.-Lager in Coblenz. Dat is een kamp voor ’displaced persons’. Over het algemeen zitten in dergelijke kampen personen die tijdens de oorlog in Duitsland terecht zijn gekomen vanwege de Arbeidseinzats, omdat ze in een concentratiekamp hebben gezeten of als niet-Duitse nationaalsocialisten. Zijlmans is inderdaad in 1944 via kamp Amersfoort in een kamp in Saarbrücken in het Kamp CAA Westmark terecht gekomen , waarom is niet duidelijk. Hij zou in 1945 al weer terug zijn gekeerd in Rotterdam, maar mogelijk is hij teruggegaan naar Duitsland omdat hij met Else Kleinstubbe, een Duitse, was getrouwd. Het BVD-dossier eindigt met brief met een verzoek aan het ministerie van Buitenlandse zaken om hem reispapieren te verschaffen zodat hij naar Polen kan reizen om zich daar bij zijn vrouw en kinderen te vestigen.

Waar de beschuldiging van bigamie op is gebaseerd is niet duidelijk, maar volgens de BVD is hij ook nog gehuwd geweest met Johanna Petronella Verseveld.