DEURHOF, Gerrit Jan

Gerrit Jan
Deurhof
Geboren:
Den Haag
3 februari 1905
Overleden:
30 april 1995
Levensbeschrijving: 

In het verhoor door de Amsterdamse politie dat hem op 9 maart 1939 werd afgenomen, vertelt Deurhof dat hij in april 1937 vertrokken was met het idee zich in Spanje aan te sluiten bij de verdedigers van de Republiek. Liftend had hij Marseille bereikt en op 29 mei had hij zich ingescheept op het Spaanse schip 'Ciudad de Barcelona' dat daar in de haven lag:

Op die reis, even voor de Spaansche kust, ongeveer op drie km van de Spaansche stad Malgrat werd deze boot door een Italiaanse onderzeeboot getorpedeerd. Ik werd daar bij gewond en bekwam een schedelfractuur.Ik werd gered en werd opgenomen in een hospitaal te Malgrat. Vandaar werd ik na drie dagen naar Barcelona getransporteerd, alwaar ik na enige tijd, nadat ik zoo goed als hersteld was, op eigen gelegenheid naar Albacete vertrok.

In Albacete wordt hij afgekeurd voor dienst aan het front en werkt hij tot mei 1938 als hospitaalsoldaat.

Aangezien ik toen van mijn bekomen verwonding zo goed als geheel hersteld was, heb ik mijn diensten aangeboden om als strijdend soldaat dienst te nemen aan het front. Ik ben toen in begin mei 1938, zonder afgericht te zijn, naar het front te Ebro, stad Tortosa vertrokken. Ik heb toen als sergeant Majoor, als responsabel van de Etat Major, dat is de staf, dienst gedaan aan dit front. Mijn werkzaamheden waren alleen administratief. Ik ben daar wel gewond geraakt, weer aan mijn hoofd. Dit was een lichte verwonding.

Toch brengt Deurhof vervolgens de rest van zijn tijd in Spanje door in het hospitaal; alleen is uit het verslag niet duidelijk of hij daar als patiënt dan wel als verpleger is.  Volgens een rapport van de Nederlandse inlichtingendienst was Gerrit Deurhof in Spanje als verpleger. Dat wordt ook bevestigd door Gustav Szinda die er bij aantekent dat hij later naar de artillerie ging en dat hij een dappere en gedisciplineerde soldaat was. In een BVD-rapport van maart 1954 wordt hij in rang verhoogd: "Deurhof heeft aanvankelijk dienst gedaan als verpleger doch werd later sergeant-majoor bij het Ebro offensief, hij is in het bezit van een erediploma van de Spaanse Republiek en van enige militaire onderscheidingen."

Het betreft hier een antecedenten-onderzoek vanwege zijn aanvraag van hernaturalisatie: zoals vrijwel alle Spanjestrijders had Deurhof in 1938 de Nederlandse nationaliteit verloren. Wanneer hij die weer terug heeft gekregen wordt uit het rapport niet duidelijk.

In een paar zinnen schetst het rapport een beeld van een bepaald niet doorsnee leven:

Tijdens de Duitse bezetting heeft Deurhof van december '42 tot juli '43 in kamp Vught gezeten, hij heeft deel uitgemaakt van de Raad van Verzet. Tegelijkertijd werkte hij na zijn vrijlating uit Vught als kelner in een door de SS gedreven café " dat hij na Dolle Dinsdag overnam en dat een trefpunt werd van oud-Spanjestrijders."

Over zijn leven na de oorlog meldt het BVD-rapport:

"In 1947 exploiteerde hij met een andere oud-spanjestrijder een kasteel te Frankrijk als familiepension met het idee van de behaalde winsten vakantiekolonies  voor kinderen van verbannen of gefusilleerde Spaanse republikeinen op de terreinen van het kasteel te stichten. Ze stonden in relatie met Secours Populaire Francais te Parijs. Bij gebrek aan baten werd de exploitatie na een jaar gestaakt. Sedert april 1952 is hij werkzaam bij de eerste Nachtveiligheidsdienst met afgerichte politiehonden te Amsterdam waar hij gunstig staat aangeschreven."

In een eerder rapport van het Bureau Nationale Veiligheid (BNV) - de voorloper van de BVD - van april 1946 worden nog wat meer details verteld over het door hem overgenomen café. Daaruit moet opgemaakt worden dat het een café in Amsterdam is - wat het onwaarschijnlijk maakt dat hij dat al direct na Dolle Dinsdag zou hebben overgenomen. Deurhof wordt nu zelfs officier in Spanje genoemd en de briefwisseling tussen het BNV en de inlichtingendienst van de politie Amsterdam bevat meer smakelijke details.

Het BNV meldt dat in café De drie Musketiers, eigenaar Deurhof  geregeld Spaanse communisten over de vloer komen. Deurhof zelf wordt een ‘brood-communist’  genoemd. “Hij is onlangs veroordeeld tot 1 maand sluiting van zijn café, verklaart echter dat de sluiting niet doorgaat omdat hij goede relaties heeft bij de Rechterlijke Macht. Hij zou aan een lid daarvan leveranties hebben gedaan, oa een auto”.

De Amsterdamse politie laat weten dat ze van Spaanse communisten geen spoor hebben kunnen ontdekken. Ze verdenkt Deurhof wel van andere activiteiten.

Op 31 december 1945 had Deurhof toestemming voor een bijeenkomst tot 4 uur in de nacht “ten behoeve van een 40-tal oud-Spanjestrijders met hun dames". Deze bijeenkomst werd vermoedelijk op touw gezet i.v.m. de te houden meeting contra het Franco-bewind op 5 Januari 1946 in de Markthallen te Amsterdam. Het moet niet uitgesloten worden geacht dat Deurhof een der mede-organisators van deze meeting was.

Deurhof wilde bij zijn desbetreffend verzoek tot het houden der besloten partij den indruk wekken, dat de deelnemers geen Communisten waren, doch intellectueelen, o.a. doctoren die voor een democratisch bewind in Spanje gestreden hebben. G.J. Deurhof is zelf oud-Spanjestrijder in den rang van officier. Aangenomen mag worden dat zijn zaak onder de bezoekers vele oud-Spanjestrijders als klanten telt, en dat hij zelf wel de Communistische gedachte, mogelijk deels ten behoeve van zijn zaak, is toegedaan. 

Uit een artikel in het Vrije Volk van 19 februari 1969 blijkt dat Deurhof in '69 nog steeds zijn nationaliteit niet terug had. Hij komt er in naar voren als een begrijpelijkerwijs verbitterd man. Onder de kop "Spanjestrijders waren 'links' ..... dus gevaarlijk" komt oud-Spanjestrijder Karel Neijssel aan het woord : "Karel Neijssel noemt de naam van zijn vriend Gerrit Deurhof: 'Hij riskeerde in de oorlog, evenals de door U in een interview aangehaalde invalide metselaar Jan May, zijn leven opnieuw door te vechten tegen de Duitse bezetters. 'Gerrit Deurhof werkt bij het Olympisch Stadion. Hij wil niet meer over de strijd tegen Franco praten. 'Ik stel er geen belang meer in, doet U geen moeite. Het is voor mij een afgesloten periode. Het interesseert me niet meer. Na de oorlog heb ik veel moeite gedaan om weer Nederlander te worden. Ik dacht dat ik er eindelijk wel eens recht op had."

Uiteindelijk word hij in 1975 gerenaturaliseerd. Het communistische dagblad "De Waarheid" meldt op 22 november 1975 dat in Amsterdam het Comité Vrij Spanje is opgericht. Gerrit Deurhof wordt er genoemd als een van de deelnemers aan dit comité. 

Bronnen: 
  • http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010956910:mpeg21:a0483, Vrije Volk 19 februari 1969
  • Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Justitie: Afdeling Politie, Bureaus Kabinet en Juridische Zaken, nummer toegang 2.09.107, inventarisnummer 478
  • Noord-Hollands Archief, nummer toegang 307, inv.nrs 160,161 - Parket van de Procureur-Generaal te Amsterdam 1930-1939
  • NA - 2.09.45 Min. Justitie Rijksvreemdelingendienst, 1569
  • De Waarheid, 22 november 1975, http://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:010375708:mpeg21:a0009
  • Archief Internationale Brigaden, Moskou, RGASPI F.545-Op.6-D.403-Ll.2,5,16-17
  • Archief Internationale Brigaden, Moskou, RGASPI F.545-Op.6-D.404-L.16
Auteur: 
Yvonne Scholten
Laatst gewijzigd: 
15-11-2018
Overige gegevens
Sekse: 
man
Beroep: 
Kelner
Overtuiging: 
Communist
Functie: 
Verpleger
Adres: 
Kramatweg 31
Woonplaats: 
Amsterdam
Datum vertrek Nederland/aankomst Spanje: 
02-06-1937
Gewond: 
ja
Nederlanderschap afgenomen: 
ja
Nederlanderschap teruggegeven: 
04-09-1975
Vader: 
Johannes Cornelis Deurhof
Beroep vader: 
Steenhouwer
Moeder: 
Magdalena Cornelia Velderman
Partner: 
Marian van Houten
Kinderen: 
3 kinderen