Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog

In een interview in De Waarheid van 1964 meldt Piet Laros de dood van Jaap Kat. Arie van Poelgeest - in een interview voor het boek "De oorlog begon in Spanje"  - heeft het daarentegen over Joop Kat. De laatste naam lijkt waarschijnlijker en mogelijk ontleende Laros de naam Jaap aan de brochure van Vanter (pseudoniem Gerard van het Reve sr.) die in 1939 was verschenen "Nederlanders onder commando van Hollander Piet in Spanje".  Voor Vanter diende de dood van Kat vooral om een politiek betoog te houden over het belang van de Volksfrontpolitiek, de samenwerking tussen communisten, socialisten en sociaaldemocraten die vanaf 1935 vanuit Moskou verordonneerd was - tot die tijd werden socialisten en sociaaldemocraten door de communisten verketterd. Vanter schrijft: 

"In de eerste dagen van Juni viel Jaap Kat aan het Utande- front. Jaap was uit Haarlem, was lid van het N.V.V.,lid van de Typografenbond en lid van de S.D.A.P. Zijn wapenbroeders vertellen van hem: 'Hij was in de tijd, dat wij hem hebben gekend altijd een beste kameraad. Als wij aan het front waren was hij het, die ons voorging en die de beste plaatsen aanwees. Moesten we terug, dan was hij een der laatsten; we konden op hem aan. We hebben vaak met elkaar gediscussieerd en dan merkten we, dat we geen verschillen hadden en we hoopten dan ook dat alle arbeiders die weg zouden vinden, dan zou het met het fascisme gedaan zijn. En we spraken af als we later weer naar ons eigen land zouden teruggaan, als ons niets zou zijn overkomen, dat we dan de arbeiders ervan zouden overtuigen, dat ze de handen ineen moesten slaan. Om dan gezamenlijk, onverschillig hoe men politiek georganiseerd was, schouder aan schouder te staan, omdat we allen dezelfde vijand hebben .. Het heeft, jammer genoeg, voor Jaap niet zo mogen zijn, een kogel heeft zijn mond gesnoerd.Hij viel in de nacht van 9 en 10 Juni, tegen de morgen....".

Arie van Poelgeest vertelt:

Na Quadalajara hebben we een overval gepleegd, bij Utande. Toen hadden we de Italianen helemaal een eind terug gedreven en toen zouden we 's ochtends vroeg een late nachtaanval doen. Dat hebben we gedaan en daar is Joop Kat gesneuveld. (...) We hadden het idee dat we de oorlog aan het winnen waren, toen. We hebben alleen maar de Italianen verslagen. Maar we hebben een ontzettende buit gemaakt.

Joop Kat had volgens de gegevens uit het Militieregister 2 klassen ULO ( uitgebreid lager onderwijs) gedaan en het diploma Avondschool Nijverheidsonderwijs Typografie gehaald. Daarnaast staat er de aantekening: 'Studeert zelf  typografie voor tekenen.' In december 1935 ging hij in militaire dienst, in september 1936 kreeg hij groot verlof. Niet lang daarna moet hij naar Spanje zijn vertrokken. In het archief van de Internationale Brigade vonden wij een afscheidsbriefje voor Joop Kat, geschreven door Herman van den Hamer, die hem prijst om zijn moed.