BROUWER, Kees

Cornelis
Brouwer
Geboren:
Amsterdam
21 augustus 1913
Overleden:
Hospital de Vic (Spanje)
19 mei 1938
Levensbeschrijving: 

Onder het pseudoniem Karel Bons schreef Jaap ten Dam een aantal columns in het Amsterdams Stadsblad over zijn jeugd in de Vrolikstraat in Amsterdam-Oost. Op 3 augustus 1983 vertelde hij over zijn kameraad in de Communistische Jeugdbond (CJB), Jan Zomer, die naar Spanje vertrok om tegen het fascisme te vechten:

Samen met een aantal knapen bij ons uit de straat, Kees Brouwer, Chris Verhoeve, Cor Auceps, Henk Bakker en nog een stel die eerder of later gingen vertrok hij als één van de ongeveer vierhonderd Amsterdamse vrijwilligers naar Spanje. Dat was in 1937”

In de nacht van 20 op 21 juni 1937 komt een grote groep van 53 internationale vrijwilligers de Spaanse grens over bij het Catalaanse dorp Setcases. Eén van hen - de enige Nederlander in deze groep - is Kees Brouwer. Op 23 juni is hij in Albacete, het hoofdkwartier van de Internationale Brigades. In eerste instantie ingedeeld bij de XIIIde Internationale Brigade, maar twee dagen later komt hij bij het opleidingsbataljon van de XIde Brigade.

De kleine Kees was opgegroeid in de Vrolikstraat in Amsterdam-Oost. Het deel van de Vrolikstraat waar hij woonde keek uit op het brede en levendige gedeelte van die straat met de gelijkvloerse spoorlijn die vanaf het toenmalige Weesperpoortstation naar Utrecht liep. Ook liep hier het spoor van de Gooise Stoomtram naar Hilversum die in de volksmond - vanwege de vele ongelukken - de Gooische Moordenaar werd genoemd.
(Na het verdwijnen van deze spoorlijn en trambaan in 1939 kreeg dit gedeelte van de Vrolikstraat later de nieuwe naam Wibautstraat.)

Maar het gezin Brouwer – vader, moeder, drie dochters en vier zoons – bewoonde een zogenaamde halve woning: één kamer met alkoof van totaal circa dertig vierkante meter. Dus de kinderen Brouwer zullen wel veel op straat hebben gespeeld.
Na de lagere school ging Kees werken. Hij had allerlei banen: loopjongen, besteller van kruidenierswaren, kantoorbediende, leerling-typograaf en expeditie-knecht. Kees was een - voor die tijd - lange maar ook magere jongen. Op zijn 18de, bij de keuring voor militaire dienst, was hij 1 meter 80 en woog hij 60 kilo.
In 1936 was Kees verhuisd naar Nieuwer-Amstel, nu Amstelveen. Hij was in die tijd lid geworden van de communistische partij. Zijn anderhalf jaar jongere broer Jan was sinds 1934 bestuurslid van de VVSU (Vereeniging van Vrienden der Sovjet-Unie). In juni 1937 vertrok Kees naar Spanje. In Albacete zou hij het adres van de ouders van de verloofde van Jan, Maria van Dijk, opgeven als correspondentieadres.  Maria van Dijk was de zuster van de interbrigadist Adriaan van Dijk die al een half jaar eerder naar Spanje was vertrokken

Kees Brouwer wordt bij zijn eenheid belast met de lectuurvoorziening. Hij zal met XIde Brigade waarschijnlijk hebben gevochten in de veldslagen van Brunete en Belchite en de gevechten in de maanden februari, maart en april 1938 in het zuiden van Aragon. Daar werd het Spaanse Republikeinse leger na hevige gevechten door de Franco-troepen - versterkt met hele divisies Italiaanse fascisten en het Duitse Condorlegioen - teruggeslagen.
De Internationale Brigades waren hierna gedecimeerd en gedemoraliseerd. Door de erbarmelijke omstandigheden - in de bergen met sneeuwstormen en in de valleien met aanhoudende regen - en slechte hygiëne loopt Kees Brouwer tyfus op en wordt opgenomen in het ziekenhuis. Maar hij wordt ook voorgedragen als lid van de PCE, de Spaanse communistische partij.

Enkele boeken over de ziekenhuizen in Spanje tijdens de burgeroorlog vermelden het register van het ‘Hospital de Vic’, 60 kilometer ten noordwesten van Barcelona. Cornelis Brouwer (in het register Brauwer) is daar – 24 jaar oud - op 19 mei 1938 aan tyfus overleden.

Zijn broer Jan trouwde in 1939 met Maria van Dijk. Ze noemden hun eerste kind, een zoon, Cornelis.

Bronnen: 
  • Michael Petrou, "Renegades. Canadians in the Spanish Civil War" ( UBC Press , 2008)
  • Manuel Gonzalez Moreno-Navarro, Las Brigadas Internacionales, su passo y estancia en Cataluña, PPU, Barcelona 2009
  • Archief Internationale Brigaden, Moskou, RGASPI, F.545-Op.2-D.238-L.37
  • Archief Internationale Brigaden, Moskou. RGASPI, F.545-Op.2-D.282-Ll.46-47
  • Archief Internationale Brigaden, Moskou, RGASPI, F.545-Op.6-D.403-Ll.2, 16-17
  • Archief Internationale Brigaden, Moskou, RGASPI, F.545-Op.6-D.35-Ll.23-24
  • Stadsarchief Amsterdam – Indexen
  • Karel Bons, Amsterdams Stadsblad – 3 augustus 1983
  • BVD 59/76 Door de CID opgestelde lijst van links-extremistischepersonen -  (vervolg Amsterdam) -28-
Auteur: 
Ton Hegeraad, Yvonne Scholten
Laatst gewijzigd: 
18-03-2022
Overige gegevens
Sekse: 
man
Beroep: 
Transportarbeider
Adres: 
Amsterdamseweg 114
Woonplaats: 
Amstelveen
Datum vertrek Nederland/aankomst Spanje: 
21-06-1937
Gesneuveld: 
ja
Vader: 
Dirk Brouwer
Beroep vader: 
Pakhuisknecht
Moeder: 
Jozephina Gabriella Franzose de Boer