WAL, Joop van der

Jacob
van der
Wal
Geboren:
Amsterdam
28 oktober 1907
Overleden:
Amsterdam
2 januari 1981
Levensbeschrijving: 

Jacob van der Wal, roepnaam Joop, groeide op in de Amsterdamse Kinkerbuurt en werd na de lagere school broodbakker, net als zijn vader, grootvader, een oom en drie broers. In 1931 trouwde hij, maar dit huwelijk bleef kinderloos.

Al in december 1936 was Joop van der Wal uit Amsterdam vertrokken om in Spanje bij de Republikeinse marine dienst te nemen. Op een bijeenkomst op 5 december in een vakbondsgebouw in Parijs met 59 personen - waarvan 19 Nederlanders - kregen deze ieder een etensbon uitgereikt plus 50 franc onkostenvergoeding, maar ook kregen ze te horen dat ze zouden worden opgenomen in de Internationale Brigades en zouden worden ingezet bij de verdediging van Madrid. Dit leidde tot ongenoegen bij veel Nederlanders die voor werk naar Spanje zouden gaan en niet voor frontdienst wilden worden ingezet. Veel Nederlanders protesteerden niet alleen, maar het kwam zelfs tot een handgemeen. Vier Nederlanders, waaronder Joop van der Wal gingen er die zelfde avond nog vandoor en namen op het Gare du Nord de trein terug naar Nederland.

Begin 1937 laat hij zich weer aanwerven als vrijwilliger voor de Spaanse republiek, maar nog steeds niet voor een gevechtsfunctie.
In maart komt hij aan in Albacete en werkt voornamelijk achter het front bij de auto- en motordienst van het Republikeinse leger in werkplaatsen en bij de aan- en afvoertroepen.
In het voorjaar 1938 worden de tweedelijnsdiensten van de Internationale Brigades overgeplaatst naar Barcelona. Op 7 april 1938 wordt besloten dat alle weerbare internationale vrijwilligers naar het front moeten.
Joop van der Wal besluit samen met vier collega’s van de auto- en motordienst (Jan van Amsterdam, Marten Rein Dijkstra, Nanne Krottje, en Joop Oomkens) uit te wijken naar Frankrijk.
Met drie andere Nederlanders (Eli de Beer, Jan van der Biezen en Marinus Slangen) organiseren ze in Barcelona een militaire 6-wiels Chevrolet en weten hiermee Figueras in het noorden van Catalonië te bereiken. Na een voettocht van twintig kilometer gaan ze via bergpaden door de Pyreneeën de grens met Frankrijk over. In het grensstadje Céret besluiten ze uit elkaar te gaan omdat een groep van acht man teveel opvalt. Joop van der Wal, Jan van Amsterdam en Marten Rein Dijkstra gaan verder met de trein en komen liftend aan in Montauban waar ze zich vervoegen bij de Nederlandse Consul. Joop krijgt een Laissez-Passer en met hulp van deze consul komen ze gedrieën aan in Parijs waar ze zich 19 april melden bij het Consulaat-Generaal. De Consul gaat er van uit dat ze hun Nederlandse nationaliteit hebben verloren en wijst ze de deur.

Wederom liftend keerde Joop van der Wal een paar dagen later terug in Amsterdam en werd weer bakker. Zijn Nederlanderschap is hem dan officieel ontnomen.
In 1955 scheidde hij van zijn vrouw. Hij hertrouwde in 1957 maar ook aan dat huwelijk kwam, na zeven jaar, een einde. Met wat korte onderbrekingen heeft Joop zijn hele leven, tot zijn dood in 1981, in de Kinkerbuurt  gewoond.

Waarschijnlijk door zijn lidmaatschap van de CPN kreeg Joop van der Wal zijn Nederlandse nationaliteit nooit meer terug.Jacob van der Wal, roepnaam Joop, groeide op in de Amsterdamse Kinkerbuurt en werd na de lagere school broodbakker, net als zijn vader, grootvader, een oom en drie broers. In 1931 trouwde hij, maar dit huwelijk bleef kinderloos. Begin 1937 laat hij zich aanwerven als vrijwilliger voor de Spaanse republiek. In maart komt hij aan in Albacete en werkt voornamelijk achter het front bij de auto- en motordienst van het Republikeinse leger in werkplaatsen en bij de aan- en afvoertroepen. In het voorjaar 1938 worden de tweedelijnsdiensten van de Internationale Brigades overgeplaatst naar Barcelona. Op 7 april 1938 wordt besloten dat alle weerbare internationale vrijwilligers naar het front moeten.

Joop van der Wal besluit samen met vier collega’s van de auto- en motordienst (Jan van Amsterdam, Marten Rein Dijkstra, Nanne Krottje, en Joop Oomkens) uit te wijken naar Frankrijk. Met drie andere Nederlanders (Eli de Beer, Jan van der Biezen en Marinus Slangen) organiseren ze in Barcelona een militaire 6-wiels Chevrolet en weten hiermee Figueras in het noorden van Catalonië te bereiken. Na een voettocht van twintig kilometer gaan ze via bergpaden door de Pyreneeën de grens met Frankrijk over. In het grensstadje Céret besluiten ze uit elkaar te gaan omdat een groep van acht man teveel opvalt. Joop van der Wal, Jan van Amsterdam en Marten Rein Dijkstra gaan verder met de trein en komen liftend aan in Montauban waar ze zich vervoegen bij de Nederlandse Consul. Joop krijgt een Laissez-Passer en met hulp van deze consul komen ze gedrieën aan in Parijs waar ze zich 19 april melden bij het Consulaat-Generaal. De Consul gaat er van uit dat ze hun Nederlandse nationaliteit hebben verloren en wijst ze de deur.

Wederom liftend keerde Joop van der Wal een paar dagen later terug in Amsterdam en werd weer bakker. Zijn Nederlanderschap is hem dan officieel ontnomen.

In 1955 scheidde hij van zijn vrouw. Hij hertrouwde in 1957 maar ook aan dat huwelijk kwam, na zeven jaar, een einde. Met wat korte onderbrekingen heeft Joop zijn hele leven, tot zijn dood in 1981, in de Kinkerbuurt gewoond.

Waarschijnlijk door zijn lidmaatschap van de CPN kreeg Joop van der Wal zijn Nederlandse nationaliteit nooit meer terug.

 

Bronnen: 
  • Stadsarchief Amsterdam
  • Nationaal Archief, 2.05.03, Ministerie van Buitenlandse Zaken, A-dossiers 1815-1940, A-197-bis Spanje, Hulp en Bijstand i.v.m. onlusten in Spanje, inv. nr 1676
  • Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Justitie: Archiefbescheiden betreffende Oud-Spanjestrijders, nummer toegang 2.09.99, inventarisnummer 54, 268
  • Nationaal Archief, 2.05.03, Ministerie van Buitenlandse Zaken, A-dossiers 1815-1940, A-197-bis Spanje, Hulp en Bijstand i.v.m. onlusten in Spanje, inv.nr 1682
  • Archief Internationale Brigaden, Moskou, RGASPI F.545-Op.6-D.403-Ll.4, 24-25
Auteur: 
Ton Hegeraad
Laatst gewijzigd: 
07-01-2024
Overige gegevens
Sekse: 
man
Beroep: 
Bakker
Functie: 
Chauffeur, sergeant
Adres: 
Elandstraat 80
Woonplaats: 
Amsterdam
Datum vertrek Nederland/aankomst Spanje: 
02-04-1937
Nederlanderschap afgenomen: 
ja
Vader: 
Hendricus van der Wal
Beroep vader: 
broodbakker
Moeder: 
Geertje Rem
Datum getrouwd: 
03-06-1931
Partner: 
Maria Sara Holman
Datum getrouwd 2: 
16-07-1957
Partner 2: 
Annie van Welsenes