Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog

Jan Daalder bracht zijn jeugdjaren door op de Amsterdamse Westelijke Eilanden (Bickerseiland, Prinseneiland, Realeneiland) en de naast gelegen Planciusbuurt. Hij had een oudere broer en toen de kleine Jan drie jaar oud was overleed zijn moeder een week na de geboorte van zijn jongere broertje. Het jaar daarop hertrouwde zijn vader en kregen de drie jongens Daalder er in de jaren daarna twee halfbroers en een halfzusje bij.
Na de lagere school werd Jan “barbiersbediende” en later kapper. Mogelijk heeft hij ook gevaren op de koopvaardij.
Voordat Jan naar Spanje ging liet hij zich officieel inschrijven op het adres van zijn collega kapper Cornelis Opmeer en diens gezin in de Agatha Dekenstraat in Oud-West.

Op 27 november 1936 komen de (ex)varensgezellen Cornelis Overbeeke, Kees Verhoeve, Henk Bakker en Jan Daalder aan in Spanje. Hoe ze daar gekomen zijn is niet meer bekend. Jan geeft de Grote Bickersstraat 21hs op als correspondentieadres. Hier wonen zijn vader en stiefmoeder.
Alle vier worden ze daarna ingedeeld bij de Spaanse Republikeinse Marine in de havenstad Cartagena.
In een interview in 1975 voor een artikel in de Haagse Post vertelde Kees Verhoeve:
Ik had een paar kameraden die ook gevaren hadden, net als ik. Toen we dat vertelden zeiden ze: o, dan hebben we jullie graag bij de marine. En aangezien we toch kwamen om wat te doen zou het ons een zorg wezen en ze stuurden ons naar Cartagena.
We werden daar om te huilen ontvangen, zo verschrikkelijk goed. Het hele stadje stond overeind dat we daar met een paar man van de interbrigade kwamen, dat waren ze niet gewend. Ik zat er dus met een paar van onze Hollandse jongens, die inmiddels allemaal niet meer leven; Jantje Daalder die leeft nog. En er zaten een paar Engelsen op een torpedoboot. Meer zat er niet aan interbrigadisten.
(NB. Henk Bakker stierf in 1945 in een buitenkamp van Concentratiekamp Neuengamme maar Cornelis Overbeeke overleed pas op 86-jarige leeftijd in 1985.)
In het interview van 1975 vertelde Kees Verhoeve verder nog uitgebreid over zijn ervaringen bij de marine in Cartagena: over zijn werk op tot kanonneerboot en onderzeebootjager omgebouwde trawlers en de ontploffing in de haven aan boord van het slagschip ‘Jaime I’ op 17 juni 1937. Jan Daalder moet gelijksoortige ervaringen hebben gehad.

Alle vier staan ze ruim een half jaar later op een document van de “Base de las Brigadas Internacionales – Estado Mayor” opgemaakt op 16 juli 1937 in Albacete: Liste des repatriés pour le 14 et 15 Juillet. Ze krijgen ieder 150 pesetas mee, door inflatie nog maar tien gulden waard. Zonder problemen met de Nederlandse overheid keren ze veilig terug in Amsterdam.

Jan Daalder woonde van 1939 tot 1946 een paar honderd meter over de Amsterdamse gemeentegrens in een rustig straatje in het dorp Diemen.
Toch bracht hij de Tweede Wereldoorlog niet rustig door. Op 17 augustus 1944 werd hij binnen gebracht in het door de SS bestierde “Polizeiliches Durchgangslager (PDL) Amersfoort”.
Zeer waarschijnlijk omdat hij de “Arbeitseinsatz”, de gedwongen tewerkstelling in Duitsland had ontdoken. Op 26 september werd hij met vele anderen uit dit kamp overgebracht naar Zwolle om van daaruit verdedigingswerken e.d. te moeten maken voor de Wehrmacht en de Luftwaffe. Ook de Spanjestrijder Theo Wildschut maakte op die datum deel uit van dit transport. 

Jan Daalder overleefde de oorlog, ging weer in Amsterdam wonen, bleef de rest van zijn werkzame leven kapper en overleed op 77-jarige leeftijd.