Nederlandse vrijwilligers in de Spaanse Burgeroorlog

Frits Denters had een oudere en twee jongere zusters en groeide als kind op in de Amsterdamse Transvaalbuurt. Hij zat twee jaar op de HBS en daarna volgde hij een opleiding aan de Kunstnijverheidsschool (nu Rietveldacademie) in de Gabriël Metsustraat. Na zijn schooltijd werd hij reclametekenaar. Frits Denters werd op zijn 18de afgekeurd voor militaire dienst: “Te geringe algemeene lichaamsontwikkeling”.
In juni 1936 werd hij lid van de Communistische Partij van Nederland (CPN). Dit gaf aardig wat strubbelingen met zijn fijn-katholieke familie en zijn toenmalige verloving eindigde nogal turbulent.

Samen met Evert Theunisse en Henk Wilhelm vertrekt Frits Denters naar Spanje. Op de avond van 29 juni 1937 nemen ze vanaf Amsterdam-Centraal de nachttrein naar Parijs. Vlak voor vertrek krijgen ze in de trein controle van twee rechercheurs. Ze maken deze politieagenten wijs dat ze onderweg zijn naar de Parijse wereldtentoonstelling. In België sluiten Simon Koperenberg en Nico Meur zich bij hen aan. In Parijs worden ze de volgende ochtend opgevangen door - de zich als gevluchte Duitse communist voordoende - Hans Klein. Dit was de schuilnaam van de Amsterdamse communist Chris Smit die voor de CPN met enige regelmaat naar Parijs reisde. Ze krijgen van hem etensgeld en hij regelt voor hen ook de verdere treinreis richting Spanje. Dezelfde avond vertrekken ze met de trein naar Lyon. Daar verblijven ze een paar dagen. De groep internationale vrijwilligers aldaar groeit aan tot circa 100 man. De 39-jarige Nico Meur is de oudste Nederlandse vrijwilliger en werpt zich op als leider van de Nederlanders. Via Perpignan gaan ze door de Pyreneeën de Spaanse grens over. Op 6 juli 1937 komen ze aan in het Catalaanse bergdorpje Massanet. Daar staan auto’s klaar om ze naar Figueras te brengen. Met de trein gaat het verder naar Albacete, de garnizoensplaats van de Internationale Brigades. Daar arriveert Frits Denters op 13 juli.
Na een korte opleiding in het instructiebataljon in het nabijgelegen Madrigueras wordt Frits op 4 augustus, een dag na zijn 22ste verjaardag, opgenomen in de XIde Brigade en gaat hij deel uit maken van de brigadestaf.

De XIde  Internationale Brigade vormt met de XIIIde  en de XVde Internationale Brigades  de 35ste divisie van Generaal Walter (de Poolse communist Karol Swierczewski). Deze divisie is ingezet in de slag bij Brunete, ten westen van Madrid. Dit offensief is eind juli afgelopen. Eind augustus, een maand later, neemt deze divisie deel aan het offensief om Zaragoza te veroveren: de slag bij Belchite.
Een brigadestaf zit, in tegenstelling tot een staf van grotere legereenheden, vlakbij het front. Dus Frits Denters zal onder vuur hebben gelegen. In ieder geval ligt hij in september na bijna drie weken aan het front in een hospitaal in het stadje Hijar, 30 kilometer ten zuidoosten van Belchite. Hier verblijft hij drie weken. Eind 1937 wordt hij overgeplaatst naar de topografische dienst van een observatie-eenheid. In februari stuurt hij een brief naar zijn moeder en vertelt hij haar over de gevechten in Aragon.
In de winterslag om Teruel wordt de XIde Brigade in reserve gehouden. Maar in de nasleep hiervan, het Nationalistische Aragon-offensief, krijgt de brigade het zwaar te verduren. 
Na weer op sterkte te zijn gebracht wordt de XIde Brigade - nu met een aparte Nederlandse compagnie “De Zeven Provinciën” - ingezet bij het Ebro-offensief van juli/augustus 1938.
Frits Denters is in 1938 ook assistent van Politiek-Commissaris Zuidema (schuilnaam van Janrik van Gilse) geworden en werkt veel met hem samen. Deze is net als Frits tekenaar van beroep en ze kennen elkaar nog van de kunstnijverheidsschool in Amsterdam. Frits heeft in Spanje als contactadres in Nederland het adres van van Gilse opgegeven. Op dit adres, Prinsengracht 1083 in Amsterdam is ook de Algemene Film en Theater Bond, een aan de CPN verbonden organisatie, gevestigd.

Op 18 oktober 1938 staat Frits Denters op een lijst van ‘zieken en gewonden’. Een dag later vertrekt een transport van enkele honderden interbrigadisten via Perpignan naar Parijs. Kort hierop was hij weer terug in Nederland. Net als bij zoveel Spanjestrijders werd hem zijn Nederlandse nationaliteit afgenomen.

In de Tweede Wereldoorlog was hij actief in het verzet. Hij was bevriend met de ex-Spanjestrijders Freek Mulders en Jef Last en had nog steeds goed contact met Janrik van Gilse. Hij woonde enige tijd in het zelfde huis als Freek Mulders, een oud koetshuis in de Kerkstraat. Later woonde hij in het linkse studenten- en kunstenaarscomplex  ‘Het Nieuwe Suykerhofje’ aan de Prinsengracht.
In 1942 werkte hij als kellner in het door Freek Mulders uitgebate restaurant “De Groene Kikker” op Markt 37 in Delft. Ze woonden beiden boven de zaak. Dit restaurant was een contactadres voor illegale werkers onder wie Gerrit van der Veen, de broers Janrik en Mik van Gilse en Gerrit Kastein.

In 1943 kwam hij weer terug in Amsterdam en had tot het jaar daarop een winkel met tweedehandsboeken. Frits Denters was in Amsterdam als contactpersoon actief in het verzet. Ook vervaardigde hij voor de PBC (Persoonsbewijzencentrale) valse stempels, persoonsbewijzen en distributiestamkaarten. De PBC was in 1942 opgericht door Gerrit van der Veen. Gerrit van der Veen en de belangrijkste leden van deze PBC: Walter Brandligt, Mik van Gilse en Dio Remiëns zouden de oorlog niet overleven. In het laatste oorlogsjaar runde Frits een verfspuitinrichting voor meubels en kinderspeelgoed in de Sint Antoniesbreestraat. Maar dit was eigenlijk een dekmantel voor mensen die de “Arbeitseinsatz” in Duitsland wilden ontlopen. Op 20 april 1945 werd hij alsnog door de SD (Sicherheitsdienst) gearresteerd. Maar door de bevrijding twee weken later liep dit voor hem met een sisser af.

Na de oorlog werkte Frits Denters korte tijd als rapporteur bij het  Directoraat-Generaal voor Bijzondere Rechtspleging. Dit was een overheidsinstelling die speciaal was opgericht voor de berechting van collaborateurs, landverraders en oorlogsmisdadigers.
Aardig wat van in het bovenstaande is vermeld is afkomstig uit zijn dossier bij de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD). De voorloper hiervan, de Centrale Veiligheidsdienst (CVD) begon bij het begin van de koude oorlog communisten in de gaten te houden. Frits was nog wel geabonneerd op het socialistische weekblad ‘De Vlam’ maar was geen communist meer. Daar kwamen ze bij de BVD al snel achter en er werd na 1947 niets meer over hem genoteerd. Frits Denters kreeg ook al vroeg, in januari 1947, zijn Nederlandse nationaliteit weer terug.
In 1946 was hij naar Den Haag verhuisd. Het jaar daarop trouwde hij en er werden daarna twee dochters geboren. Hij had een tijd een antiquariaat en werkte later in het onderwijs.